ឆ្កួត ៨ យ៉ាង
(បទពាក្យ ៧)
*លោកិយយើងនេះពិបាកណាស់ ទោះក្មេង ឬចាស់ កើតរោគា
ជួនភ្លេចសតិស្ទើរលេលា មិន សូវ ជាមានច្រើនគគោ ។
*ខ្លះជា កម្មុម្មត្តកោ ចិត្តចើងធំប៉ោដោយរាគរោគ
កើតឆ្កួតព្រោះអំពើស្មោកគ្រោក ដ្បិត អី សត្វ លោកនេះមានកម្ម
កម្មទាញ់ឲ្យឈ្លក់ក្នុងកាមា វក់តាមតណ្ហាជាប្រចាំ
ស្រវឹងក្នុងកាមគុណទាំងប្រាំ គឺកម្ម នាំ ឲ្យ ឆ្កួតលេលា ។
*ប្រុសខ្លះឆ្កួតស្រកើតក្បត់ចិត្ត ហ៊ានប្រព្រឹត្តផិតនឹងភរិយា
ត្រូវរ៉ូវស្រីស្នេហ៍កាត់រកគ្នា នេះហៅ លេលា គឺឆ្កួតស្រី ។
*ឯស្រីៗខ្លះក៏ហ៊ានផិត ប្រព្រឹត្តក្បត់ចិត្តនឹងស្វាមី
ជួប ប្រុស ពេញចិត្តល្បួងបេតី ផឹតឆ្កួតក្បត់ប្ដីដោយរាគា ។
* កោធុម្មត្តកស ឆ្កួតទីពី ឆ្កួតវិលវក់វីព្រោះក្រោធា
បណ្តោឲ្យចិត្ត ឆ្កួត ឥតជា ខឹងគេគ្រប់គ្នាជេរមិនឈប់ ។
*ទាស់ចិត្តប្រពន្ធជេរបញ្ចោរ ដោយក្ដីទោសោស្រវឹងជ្រប់
តែទើសមុខហើយឥតធម៌ទប់ ខន្តីទំនប់មិនកាន់យក ។
*បណ្ដោយឲ្យចិត្តអសុរ ចូល ជេរដៀលត្រកូលឥតគិតភ្នក
ខឹងកូនខឹងចៅជេគំហក ញាតិមិនរាប់រកព្រោះគេខ្លាច ។
*ដ្បិតអីអ្នកឆ្កួតដោយកំហឹង ឲ្យតែកើតខឹងប្រើអំណាច
ជនឆ្កួតពួកនេះចិត្តកោងកាច នាំឲ្យគេខ្លាចគ្រប់អាត្មា ។
* ទីបី មោហុម្មត្តកោ ឆ្កួតព្រោះមោហោខ្វះបញ្ញា
វង្វេងមិនស្គាល់ព្រះធម្មា អ្នកផង គេរៀរ មិនហ៊ានគប់ ។
*ជួនឆ្កួនភ្លេចជាតិភ្លេចត្រកូល ដ្បិតមោហ:ចូលពេញខ្លួនស៊ប់
អាប់ឥតបញ្ញាងងឹតជ្រប់ ឆ្កួតឥត ធម៌ ទប់មិន ស្គាល់ បុណ្យ ។
*ភ្នែកភ្លឺដូចខ្វាក់មិនស្គាល់ផ្លូវ យល់ខុសជាត្រូវឆ្កួតនេះកុន
ពួកនេះបើបានជាដើរមុន នាំគេ ឲ្យ ស៊ុន ឆ្កួត តាមដែរ ។
*បើដឹកនាំគេក្នុងជំនុំ អាចមានគ្រោះធំដោយសារតែ
នាំគេឲ្យខុសដូចខ្លួនដែរ មោហោ បង្វែរ ឲ្យ លេលា ។
* ទិដ្ឋុម្មត្តកោ ឆ្កួតទីបួន ឆ្កួតនេះមួនមើលមិនជា
ប្រកាន់ទិដ្ឋិផ្ទុយធម្មា ទាញ់គេគ្រប់គ្នាឲ្យតាមខ្លួន ។
* យក្ខុម្មត្តកោ ឆ្កួតទីប្រាំ អាក្រក់សាំញាំពេញចំនួន
ឆ្កួតព្រោះយក្សចូលនៅពេញខ្លួន សំដីខុសផ្ទួនប្លែកធម្មតា ។
ពាក្យយក្សនេះគឺបិសាចប្រាយ ចូលមកទម្លាយឲ្យមោហា
ចេញសំដីខ្មោចឬអ្នកតា ដែលយើងហៅថាខ្មោចព្រាយចូល ។
*ខ្មោចយក្សចូលខ្លួនក្លែងនិយាយ ហាក់មានប្រេតព្រាយមកមីរមូល
ឆ្លើយឆ្លងញ័រញាក់ខ្មោចចេញចូល អ្នកស្រុកបបួល គ្នាបន់ស្រប់ ។
* ប្រាំមួយ បិត្តុម្មត្តកោ ជួនដោះអាវខោឆ្កួតអាប់អន់
កម្រើកប្រមាត់វិលឥតស្រន់ ឆ្កួតមិនអាច បន់ ស្រន់ជាបាន ។
គឺឆ្កួតមែនទែនហៅវិកល ឆ្កួតលែងដឹងយល់ដើមដាន
សរសៃប្រាសាទភ្លេចវិញ្ញាណ ជួនព្យាបាល បានជួនដូចសត្វ ។
* ប្រាំពីរ សុរុម្មត្តកោ អាឡេអាឡោស្មារតីបាត់
ឆ្កួតព្រោះសុរាអាក្រក់ក្តាត់ ដូចខូចប្រមាត់ មិន អាចកែ ។
គឺឆ្កួតប្រមឹកគ្រប់វេលា មិនសូវដែលជារាល់់ថ្ងៃ-ខែ
បើស្រវឹងហើយរលាតែ ជេរឪជេរម៉ែកូនប្រពន្ត ។
ដំណើរទ្រេតទ្រោតសំដីខ្មោច ក្លិនខ្លួនអសោចិ៍កើតមោហន្ធ
សតិបញ្ញាខ្សោយឱនទន់ ផឹកឆ្កួតមិនស្រន់ហៅឆ្កួតស្រា ។
* ឯ ព្យសនុម្មត្តកោ មិនចេះបញ្ជោរជេរអ្នកណា
ឆ្កួតព្រោះវិនាសព្រាត់គ្រួសសារ មាតាបិតាកូនប្រពន្ធ ។
ទៅជាវិកលឆ្កួតស្រែកយំ សោកោសៅក្ដៅងំថ្លើមប្រមាត់
សង្រេងខ្សឹកខ្សួលមិនងាយបាត់ នេះចាត់ថាឆ្កួតទីប្រាំបី ។

និពន្ធនាយក និងតំណាងសារព័ត៌មានទាំងផ្នែកបោះពុម្ព​និងរលកអាកាសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានជំរុញឲ្យបណ្ដាលក្រសួងរដ្ឋ និងស្ថាប័ននានាបើកទូលាយដល់ការផ្ដល់ព័ត៌មានជូនដល់អ្នកកាសែត ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយជូនដល់សាធារណជន។
ការអំពាវនាវបែបនេះ បានធ្វើឡើងនៅក្នុងវេទិកានិពន្ធនាយកសារព័ត៌មានលើកទី៥ ដែលរៀបចំឡើងកាលពីថ្ងៃទី២៧
ខែធ្នូ ដោយក្លឹបអ្នកកាសែតកម្ពុជា ក្រោមជំនួយឧបត្ថម្ភរបស់អង្គការខុនរ៉ាដ អាដេណៅអែរ ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា។ បន្ទាប់ពីការពិភាក្សារួចមក និពន្ធនាយកសារព័ត៌មានមកពី៣៥
អង្គភាពបានសម្រេចចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមួយដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីការប្រឈមរបស់អ្នកកាសែតនៅក្នុងការទទួល
បានព័ត៌មានជាផ្លូវការពីក្រសួងរដ្ឋ និងស្ថាប័នផ្សេងៗទៀត។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនោះមានខ្លឹមសារទាំងស្រុងដូចខាងក្រោមនេះ។
យើងទាំងអស់គ្នាមានចំនួន៣៥រូប (ដូចមានក្នុងបញ្ជីឈ្មោះ និងហត្ថលេខាភ្ជាប់មកជាមួយសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនេះ) ជានិពន្ធនាយកសារព័ត៌មានទាំងផ្នែកបោះពុម្ព ទាំងផ្នែកផ្សាយតាមរលកអាកាសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានជួបជុំគ្នានៅក្នុងវេទិកានិពន្ធនាយកសារព័ត៌មានកម្ពុជា
(វ.ន.ស.ក) លើកទី៥ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨ ដើម្បីពិភាក្សា និងវាយតម្លៃអំពីស្ថានភាពនៃសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន ដែលខ្លួនជួបប្រទះនៅក្នុងអាជីពនាឆ្នាំកន្លងមកនេះ និងស្វែងរកដំណោះស្រាយ។ នៅក្នុងប្រធានបទរួមស្ដីពី "សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន និងការប្រឈមនានា" វាគ្មិនទាំងឡាយបានចោទជាបញ្ហា បង្ហាញនូវទស្សនវិស័យ និងផ្ដល់ជូនអនុសាសន៍ទាក់ទងនឹង៖
-ស្ថានភាពទទួលព័ត៌មានរបស់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានបរទេសក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
-ការទទួលព័ត៌មានទាក់ទងទៅនឹងជម្លោះព្រំដែនព្រះវិហារ
-ការទទួលព័ត៌មានតាមបណ្ដាខេត្តនានាទូទាំងប្រទេស
-និងការទទួលព័ត៌មាននៅថ្នាក់កណ្ដាល (ក្រុងទីក្រុងភ្នំពេញ, តាមបណ្ដាក្រសួងរដ្ឋ, ក្រុមហ៊ុនឯកជន)
បន្ទាប់មក វ.ន.ស.ក បានពិភាក្សាទូទៅលើខ្លឹមសារដែលវាគ្មិនទាំងអស់បានថ្លែងជូនអង្គពិធី និងបានចូលរួមវាយតម្លៃទៅលើស្ថានភាពរួមនៃសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាននៅប្រទេសកម្ពុជាក្នុងស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់។
បញ្ហាគួរកត់សម្គាល់ដែលកំហិតសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន
បន្ទាប់ពីពិភាក្សា និងវាយតម្លៃ វ.ន.ស.ក សង្កេតឃើញថា៖
១- អំពីអ្នកនាំពាក្យ ឬមន្ត្រីទំនាក់ទំនងសាធារណៈ ឬមន្ត្រីព័ត៌មានក្រសួង ស្ថាប័នរដ្ឋភាគច្រើនបំផុត រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា ព្រមទាំងអង្គការ និងក្រុមហ៊ុនភាគច្រើនមិនមានអ្នកនាំពាក្យ ឬមន្ត្រីទំនាក់ទំនងសាធារណៈ ឬមន្ត្រីព័ត៌មានប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ ដើម្បីបំពេញការងារឡើយ។ ប្រការនេះ បានក្លាយទៅជាឧបសគ្គគន្លឹះដែលរារាំងដល់លំហូរព័ត៌មានសម្រាប់សាធារណជនទូទៅដូចដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣បានធានា។
២- អំពីការផ្ដល់ឯកសារ៖ ជាទូទៅឯកសារផ្លូវការ គឺចាំបាច់ ដើម្បីធ្វើឲ្យសេចក្ដីរាយការណ៍ព័ត៌មានមួយធានានូវភាពត្រឹម
ត្រូវ ឯកសារផ្លូវការមិនមែនសុទ្ធតែជាការសម្ងាត់របស់ជាតិទេឯកសារផ្លូវការ គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់សាមីស្ថាប័ន-ក្រសួង ដែលត្រូវផ្ដល់ជូនសាធារណជនផង និងដើម្បីស្វ័យឃោសនាពីខ្លួនឯងផង...ក៏ប៉ុន្តែឯកសារជាច្រើនមិនត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យ ឬចាត់ចែងផ្សព្វផ្សាយឡើយ ជាពិសេសចំពោះអ្នកសារព័ត៌មាន សូម្បីតែរបាយការណ៍បូសសរុបការងារប្រចាំឆ្នាំ និងទិសដៅការងារឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្លួនក៏ដោយចុះ។
៣- អំពីកម្មវិធីសកម្មភាព ឬកិច្ចប្រជុំនានា៖ មានអង្គប្រជុំដែលគួរតែផ្សាយបន្តផ្ទាល់ តែបែរជាត្រូវចាត់ថ្នាក់ថា ជាការសម្ងាត់ផ្ទៃក្នុងស្ថាប័ន ហើយអ្នកកាសែតបានត្រូវស្នើឲ្យចាកចេញពីអង្គប្រជុំ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ កម្មវិធីការងាររបស់ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួង-ស្ថាប័នតែងតែកប់បាត់ក្នុងថតតុរដ្ឋបាល ដែលជួនកាលមើលពីក្រៅទៅហាក់ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងនោះមានភាពសម្ងាត់ជាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅទៀត និងជួនកាលហាក់ដូចជាអត់ធ្វើការ។
៤- អំពីសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន៖ មានក្រសួងមួយចំនួនតូចបានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានអំពីព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗមួយចំនួន។ ប៉ុន្តែគួរឲ្យសោកស្ដាយដែលក្រសួង និងស្ថាប័នភាគច្រើនពុំមានលទ្ធភាពធ្វើសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន ហើយសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានខ្លះយឺតយ៉ាវហួសពីការស្មាន។
៥- អំពីជំនួប ឬការធ្វើសន្និសីទកាសែតទៀងទាត់
ដោយផ្ទុយទៅនឹងការអនុវត្តន៍នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសជឿនលឿននានាក្រសួង និងស្ថាប័នភាគច្រើនបំផុតមិនបានធ្វើសន្និសីទកាសែត ឬជួបជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានទាល់តែសោះពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ បើទោះជាមានបញ្ហាសំខាន់ៗ ឬធំៗដែលគួរពន្យល់ ឬផ្សព្វផ្សាយក៏ដោយចុះ ជាហេតុធ្វើឲ្យសាធារណជននៅតែស្រពេចស្រពិលចំពោះសកម្មភាព និងការងាររបស់ស្ថាប័ន-ក្រសួងនោះ។
៦- អំពីវិបសាយ៖ វិបសាយបានក្លាយទៅជាប្រភពផ្ដល់ព័ត៌មានដ៏សំខាន់បំផុតមួយនៅក្នុងសម័យកាលនៃបច្ចេកវិជ្ជាព័ត៌មាន។ ក្រសួង និងស្ថាប័នភាគច្រើនមានវិបសាយរបស់ខ្លួន។ នេះគឺជាការចាប់ផ្ដើមមួយគួរលើកទឹកចិត្ត។ ប៉ុន្តែគួរឲ្យសោកស្ដាយដែលវិបសាយនៃក្រសួង និងស្ថាប័នស្ទើរតែទាំងអស់នោះ មិនមានបញ្ចូលព័ត៌មានថ្មីឡើយ។ ដូច្នេះវាគឺគ្រាន់តែជាវិបសាយមួយ ដែលមិនអាចផ្ដល់ព័ត៌មាន និងមិនអាចស្វែងរកព័ត៌មានបាន។
សន្និដ្ឋាន
ភាពខ្សោយ និងចន្លោះប្រហោងខាងលើនេះ ធ្វើឲ្យសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានត្រូវប្រឈម ហើយប្រសិទ្ធភាពនៃសេវានានា ជាពិសេសសេវាសាធារណៈត្រូវបានចោទសួរ។ ប៉ុន្តែរឿងរ៉ាងទាំងអស់នេះពិតជាអាចកែលំអបាន ដោយមិនចាំបាច់រង់ចាំច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានឡើយ។ ការកែលំអពិតជាអាចធ្វើទៅបានតាមរយៈការផ្លាស់ប្ដូរឥរិយាបថរបស់មន្ត្រីមួយចំនួន និងការរៀបចំខ្សែសង្វាក់ការងារឡើងវិញ នៅតាមស្ថាប័នក្រសួងមន្ទីរនានា។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការងារជាច្រើនសម្រាប់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជន និងសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិ ប៉ុន្តែកង្វះខាតខាងលើនេះ ហាក់លេបយកសមិទ្ធផល និងស្នាដៃទាំងអស់នោះទៅបាត់ នៅពេលដែលវាមិនមានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យសាធារណជនដឹងឮ និងឃើញ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ការពិតមួយចំនួននៅក្នុងជីវភាពសង្គម-សេដ្ឋកិច្ច បានត្រូវមើលរំលង ឬដោះស្រាយមិនទាន់ពេលវេលាដែលជាវិបាក គឺទាំងអស់គ្នាជាអ្នកខាតបង់ទាំងរាជរដ្ឋាភិបាល ទាំងប្រជាពលរដ្ឋ។
ការអំពាវនាវក្នុងស្ថានភាពដែលច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានមិនទាន់អនុម័ត
១- វ.ន.ស.ក សូមទទូចឲ្យក្រសួង និងស្ថាប័នទាំងអស់ ចាត់តាំង និងរៀបចំការងាររបស់មន្ត្រីព័ត៌មាន មន្ត្រីទំនាក់ទំនងសាធារណៈ ឬមន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យផ្លូវការរបស់ខ្លួន ដែលមានវិជ្ជាជីវៈក្នុងមុខងារអាចបំពេញការងារផ្សេងៗតាំងពីការផ្ដល់ឯកសារ ការជូនដំណឹងអំពីកាលបរិច្ឆេទការងារ និងសកម្មភាពរបស់ស្ថាប័នខ្លួន រហូតដល់អាចឆ្លើយតបនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មានទៀតផង។
២- ក្រសួង និងស្ថាប័នទាំងអស់ត្រូវមានការធ្វើសន្និសីទកាសែត ឬក៏ការជួបជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានដោយទៀងទាត់ ដើម្បីផ្ដល់ព័ត៌មានអំពីសកម្មភាព និងការងារនៅក្នុងក្រសួង និងស្ថាប័នរបស់ខ្លួន។ កិច្ចការនេះគួរតែធ្វើឡើងយ៉ាងតិចម្ដងក្នុងមួយខែ។
៣- ចំពោះកិច្ចការបន្ទាន់ទាំងឡាយ ក្រសួង និងស្ថាប័នទាំងអស់ ត្រូវតែចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានឲ្យបានទាន់ពេលវេលា សម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយជាប្រយោជន៍សាធារណៈ។ ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានទាន់ពេល ពេលខ្លះអាចនឹងបញ្ចៀសគ្រោះថ្នាក់ និងមហន្តរាយនានាថែមទៀតផង។
៤- ក្រសួង និងស្ថាប័នទាំងអស់ត្រូវបង្កើតឲ្យមានវិបសាយរបស់ខ្លួនសម្រាប់ការផ្ដល់ព័ត៌មានជូនដល់សាធារណជនទូទៅ។ ចំពោះស្ថាប័ន និងក្រសួង ដែលមានវិបសាយរបស់ខ្លួនហើយនោះ វិបសាយទាំងនោះត្រូវធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពឲ្យបានរៀងរាល់ថ្ងៃ។
៥- វ.ន.ស.ក នឹងតាមដានវាយតម្លៃទៅដល់យន្តការនៃការផ្ដល់ព័ត៌មានទាំងអស់នេះ ហើយវ.ន.ស.ក លើកទី៦ នឹងបន្តធ្វើនាឆ្នាំ២០០៩ ដើម្បីលើកកម្ពស់ និងពង្រឹងតួនាទីអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ក្នុងសង្គមកម្ពុជា និងលើឆាកអន្តរជាតិថែមទៀត៕

ការចរចានៅតែបន្ដរវាងកម្ពុជា ថៃ
ការប្រជុំជាច្រើនលើកច្រើនសាររវាងថៃ និង ខ្មែរ លើបញ្ហជំលោះព្រំដែន រហូត
មកដល់ពេល នេះ ពុំទាន់ឃើញមានដំណោះស្រាយណាមួយ ដែលគាប់ប្រសើរនៅឡើយ។
បញ្ហានេះ នៅតែជា កង្វល់ របស់ ប្រជាជនខ្មែរ
និង ជាចំងល់របស់អ្នកសារពត៍មានជាច្រើនផងដែរ។ នៅថ្ងៃទី ១៨ ខែ វិច្ឆិការ ក្លឹបអ្នកការសែតកម្ពុជាបានរៀមចំ សិក្ខាសាលាមួយ ក្រោមប្រធានបទ “ប្រាសាទព្រះវិហារៈ តម្លៃជាសាកល បញ្ហព្រំដែន និងច្បាប់អន្ដរជាតិ”។
នៅក្នុងសិក្ខាសាលានោះ បានលើកឡើង អំពីតម្លៃជាសាកលរបស់ប្រាសាទព្រះវិហារ សក្ដិសម ជា បេតិកភណ្ឌពិភពលោក បញ្ហប្រឈមរបស់ប្រាសាទព្រះវិហារពីជំលោះព្រំដែន ប្រវត្ដិនៃការទទួលបានប្រាសាទព្រះវិហារដែលជាមរតកខ្មែរមកវិញ ព្រមទាំងគោលជំហររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការបន្ដការចរចាជំលោះព្រំដែនជាមួយ ប្រទេសថៃជាបន្ដទៅទៀត។
លោក បណ្ឌិត រស់ ចន្ដ្រាបុត្រ អនុប្រធានរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាព្រំដែនថា ប្រទេសថៃទទួលស្គាល់សន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ ១៩០៤ និង ១៩០៧ ស្ដីពីព្រំដែន ខ្មែរ ថៃ ដែលធ្វើឡើងដោយបាំង និង ថៃនាសម័យនោះ រួមទាំងការកំណត់ផែនទីផងដែរ ប៉ុន្ដែឥឡូវនេះ ថៃបាននិយាយថា បញ្ហផែនទីគឺជារឿងមួយផ្សេងទៀត។
លោក រស់ ចន្ដ្រាបុត្រ បាននិយាយថា៖ «តាមរយៈផែនទីនេះហើយ ដែលខ្មែរទាមទារ បាននូវប្រាសាទ ព្រះវិហារ មកវិញដោយសាលក្រម តុលាការ ក្រុងឡាអេ បានកាត់សេចក្ដី ឲ្យប្រាសាទព្រះវិហារ និង ដីជុំវិញប្រាសាទព្រះវិហារ ជារបស់ខ្មែរ និង ស្ថិតក្នុងអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្មែរ កាលពីថ្ងៃទី ១៥ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៦២ មកម្ល៉េះ»។ បន្ថែមលើសពីនេះទៀត លោកចន្ដ្រាបុត្រ បានបន្តថា ថៃព្រមព្រៀងចរចា ដោយផ្អែកលើ អនុស្សារណៈយោគយល់គ្នា (Memorandum of Understanding) (MOU) ឆ្នាំ ២០០០ ប៉ុន្ដែការចរចាចេះតែពន្យាពេលព្រោះថៃយល់ថាផែនទីគឺមានបញ្ហាខាងបច្ចេកទេស។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហខាងលើនេះ លោក ផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី បាន ច្រាន ចោល នូវការអះអាង របស់ថៃ ដែលថា មានតំបន់ ត្រួតស៊ីគ្នា ៤,៦ គីឡូម៉ែតការេនៅចំនុច ព្រំដែនខ្មែរ ថៃ ក្បែរតំបន់ ប្រាសាទព្រះវិហារ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បាននិយាយថា៖ «កម្ពុជាគ្មានតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាដូចដែលថៃបានអះអាងនោះទេ»។ ភាគីថៃអះអាងថា មានតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា គឺដោយសំអាងលើផែនទី ឯកតោភាគីដែលគូសដោយយោធាថៃតែ ប៉ុណ្ណេះ។ ផែនទី ដែលថៃបានគូសដោយខ្លួនឯងនោះ បានធ្វើឲ្យអ្នកសារព័ត៌មាន បរទេសខ្លះ យល់ច្រឡំ ថាមាន តំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា ដោយផ្អែកតែទៅលើ ការអះអាងរបស់ភាគីថៃ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បានបន្ដទៀតថា នៅថ្ងៃទី ១៨ ខែវិច្ឆិកា ២០០៨ ក្រសួងការបរទេសថៃបានផ្ញើ លិខិតមួយមកកាន់ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ហើយក្នុងលិខិតនោះ បានបញ្ជាក់ថាកម្ពុជាបានរំលោភបំពានលើអធិបតេយ្យភាពរបស់ថៃ ដោយខាងកម្ពុជាបានហែបុណ្យកឋិនទាន ទៅកាន់វត្ដកែវសិក្ខាគិរីស្វារៈ។
ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហនេះ លោក ផៃ ស៊ីផាន បានអះអាងថា វត្ដកែវសិក្ខាគិរីស្វារៈ គឺជាវត្ដរបស់កម្ពុជា បើយោង ទៅតាមផែនទី ឆ្នាំ ១៩០៤ និង ១៩០៧ ដូច្នេះការអះអាងរបស់ថៃ គឺមិនត្រឹមត្រូវឡើយ។
ប៉ុន្ដែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោក ផៃ ស៊ីផាន និយាយថា គោលជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅតែបន្ដការចរចាបន្ដទៀតជាមួយថៃ ដោយគិតថា ប្រទេសថៃនៅតែជាមិត្ដជិតខាងខ្មែរ ហើយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅតែរក្សាការដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្ដិវិធីដើម្បីរក្សាចំណងមិត្ដភាពរវាងប្រទេសទាំងពីរ។
ខាងប្រទេសថៃក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ នេះ គឺបានជួបនូវ វិបត្ដិនរយោបាយ យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ រហូតដល់មាន ការធ្វើបាតុកម្ម ទំលាក់រដ្ឋាភិបាល និង ភាពមិនចុះសម្រុងគ្នា ក្នុងការរៀបចំរដ្ឋាភិបាលថ្មី ហើយថ្មី្មៗនេះព្រលានយន្ដហោះ ដងមឿង និង សុវណ្ណាភូមិ ក្នុងទីក្រុង Bangkok បានផ្អាកឈប់ធ្វើការមួយរយៈផងដែរ។ ព្រមជាមួយគ្នានេះនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែ កកដ្ដា ឆ្នាំ ២០០៨ ប្រទេសថៃ បានលើក ទ័ពចូលមកនៅត្រង់តំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ បន្ទាប់ពីកម្ពុជាបានដាក់បញ្ចូល ប្រាសាទព្រះវិហារ ទៅក្នុងបញ្ជីរបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដោយជោគជ័យ ដោយមានការចូលរួម និង គាំទ្រ ពីសំណាក់ អង្គការយូនីស្កូរអន្ដរជាតិផងដែរ៕
សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ដ្រី នៃព្រះរាជណាចក្រកម្ពុជា នៅក្នុងប្រសាសន៍មួយ ដែលដកស្រង់ ដោយ វិទ្យុអាស៊ីសេរី បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ថៃពិបាករក channel (វិធី) ក្នុងការចរចា ហើយកម្ពុជា ក៏យល់ អំពីស្ថានភាព នយោបាយ នៅប្រទេសថៃ ថាមាន ការលំបាក ដូច្នេះកម្ពុជា នូវតែរក្សាការចរចា ទ្វេភាគីជាមួយ ថៃជាបន្ដទៀត»។

កើតមកជាមនុស្សកុំរឹងកុំរូស កុំធ្វើជនពាល
កុំឆ្កឹះកុំឆ្កៀល កុំដើរតិះដៀល មិនធ្វើការងារ ។
កុំលង់កុំលុះ អំពើពាលា នោះអន់គ្រប់គ្រា
ចាប់បានវេទនា ជាប់គុកច្រវាក់ ។
កុំមានចិត្តទ្រុស្ត កុំដើរកាប់ចាក់ សាមាន្យអបលក្ខណ៍
គេបាត់លុយកាក់ គេជេរផ្ដាសា។
កុំគិតតែគូស ផ្លូវខុសនោះណា ម្ខាស់គេឈឺផ្សា
កុំចិត្តឬស្យា ប្រហារគេឯង ។
កុំឲ្យពន្យុះ កុំដើរលេងល្បែង ដេកដួលគេសែង
គ្រួសារចំបែង ព្រោះក្រែងខ្លួនស្លាប់។
កុំដើរជជុះ ឲ្យគេឈឺចាប់ ថ្ងៃក្រោយគង់យ៉ាប់
កុំអុជអាលប្រាប់ កើតរឿងឈ្លោះគ្នា ។
ចេះបែងចែកពុះ គ្រប់ពេលវេលា រួបរួមសាមគ្គឺ
នោះទើបយូរយា ស្គាល់ត្រើយ សុខសាន្ត ។
ដើរតាមគំនូស ចាស់ ពី បុរាណ ធម៌អាថ៌ជាប់ប្រាណ
ដើរតាមលំអាន ព្រះ ពុទ្ធប្រដៅ ។
កំសាន្តសំរស់ដួងចិត្ត
* ក្រលេកឃើញភ័ក្ត្រ ចិន្ដាប៉ងស្ម័គ្រ លើរូបជីវ៉ា
បើសិននិស្ស័យ សូមអោយវាសនា រីកស្រស់ដូចផ្កា
លើកេសាស្រី ។
* បើគន់អោយជាក់ កែវនេត្រវរលក្ខណ៍ ឆ្លុះចាំងភក្ដី
ពន្លឺពព្រាយ រាយលើភ័ញក្ត្រសី ដបដូចរស្មី
ចរណៃប៉ៃលិន ។
* មុនមានមន្តស្នេហ៍ បីដូចដួងខែ ខ្ញុំគេងសុបិន
នារាត្រីកាល ហាក់នៅជាប់ក្លិន ហ្នឹង! រឺមាសឆ្ងិន
នៃដួងចិន្ដា ។
* បុប្ផារីកថ្មី លើភ័ក្ត្រចរណៃ រំលេចទន្តា
ចេញមកសក្បោះ ក្របង់ដោយផ្កា កុលាបស្រស់ថ្លា
បបូរមាត់ស្រី ។
* រំពៃឯថ្ពាល់ ស្រស់កែវនិមល ថ្លាហួសវិស័យ
ពត់ពេនពួនឡើង ប៉ើងដោយសរសៃ ញញឹមភក្ដី
ចិត្តស្រីឥតពីរ ។
* នាសាឯណោះ ដូចគេបណ្ដុះ ខ័ណ្ឌថ្ពាល់ទាំងទ្វេ
ថ្ពាល់ពីរនៅទាប វាឡើងផុតគេ ដូចងើបរកស្នេហ៍
មកថែថ្ពាល់ស្រី ។
* សំលេងស្រីស្នេហ៍ ពិរោះម្លេះទេ ភ្លេចអស់អ្វីៗ
អូនជាស្រីខ្មែរ ចរិយាប្រពៃ អប់ដោយសំដី
ឋានសួគ៌គ្រួសារ ។
* សក់ខ្មៅរលោង ខ្លះវារខ្លះកោង ក្រាលគ្របលើស្មា
ដូចស្បៃងងឹត តែមានតារា ព្រិចៗចាំងថ្លា
លើកេសាមុំ ។
* ក្លិនខ្លួនព្រលឹង ប្រាប់បងអោយដឹង ថានាងក្រមុំ
ដូចក្លិនបុប្ផា ប្រាប់ទៅដល់ឃ្មុំ ថាផ្កាក្រពុំ
ពេញដោយលំអង។
* ក្លិនស្រីនេះណា បីដូចក្លិនផ្កា ជាប់នៅនឹងទង
ជាក្លិនធម្មជាតិ ចេញពីលំអង ពីខ្លួនស្នេហ៍ស្នង
កែវកល្យាណី ។

ល្អគន់ពុនចិត្ត
-ល្អអើយល្អពន់គន់មិនណាយ សោភ័ណ្ឌឆើតឆាយ ស្រស់សោភា
ឃើញហើយស្ទើរភ្លឹកស្ពឹកកាយា ចិត្តអន្ទះសារព្រោះរូបស្រី ។
-ដេកដើរឈរគិតចិត្តមមៃ អាល័យភក្ត្រស្រី ស្រស់ជីវ៉ា
ញញឹមពព្រាយ រីកដូចផ្កា ខែណាឆ្នាំណាមាននិស្ស័យ ។
-រវល់តែនឹកគិតដល់ថ្លៃ មិនបានដឹងអីស្រម័យសោះ
យល់សប្តិយល់សូងគួរស្រណោះ សោភ័ណ្ឌសម្ផស្ស អាឡោះប្រាណ ។
-បើសិនសុំជិត គិតយ៉ាងណា តើមានមេត្តា ដែរឬអី
-ឬមួយសោភ័ណ្ឌ មិនប្រណី អភ័ព្វជាថ្មី ក្ដីកំព្រា ។
ទោះជាមានខុស ពាក្យឃ្លោងឃ្លា មេត្តាករុណា ដល់សំដី
-ដែលបានជ្រុលជ្រួស ហួសមេត្រី ធ្វើម្ដេចនិស្ស័យ ឲ្យបានជួប ។
-ទឹកដក់បាតព្រែក ជ្រែកក្រហែង ចារចិត្តសម្ដែង ឲ្យបានយល់
និងហារត្រង់ៗ ក្រែងអំពល់ នាំចិត្តនិមល ក្ដីទោសា ។
-តែណ្ហើយស៊ូទ្រាំ ចាំសិនចុះ ផ្កាយគង់ធ្លាក់ចុះ មកពសុធា
ខ្យល់គង់បក់មក តាមវេលា ខែណាឆ្នាំណា ព្រមប្រណី ។
ព្រហ្មវិហាធម៌បួន
* មេត្តាប្រែថាការអាប់អាន ស្និទ្ធស្នាលសន្ដានដោយសុចរិត
មិត្តភក្ដិទាំងឡាយទោះឆ្ងាយជិត រាប់រកអោយរឹតតែបានល្អ ។
* ករុណាប្រែថាអាណិត អាសូរដល់ញាតិកំសត់ក្រ
ជួយជ្រោមជ្រែងគ្នាអោយបវរ ញាតិមិត្តត្រេកអរសែនរមនា ។
* មុទិតាថាការសាទរ ចូលរួមអបអរមិននិន្ទ
រីករាយស្វាគមន៍ដល់ជយា នៃជននានាមិនផ្ចាញ់ផ្ចាល់ ។
* ឧបេក្ខាថាមិនលំអៀង ចិត្តនៅត្រង់ទៀងចំកណ្ដាល
មិនមានវៀចវេររេចិត្តស្រា នៅតែកណ្ដាលមិនមុសា ។
* ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំងបួននេះ ថ្លៃថ្លាវិសេសផ្ដល់សុខា
អោយមនុស្សគ្រប់រូបក្នុងលោកា ចាកផុតទុក្ខាថ្លាសិរី ។
* ប្រសិនបើអ្នកមគ្គុទេសក៏ ប្រកាន់មិនធ្វេសផ្សំខន្តី
ដឹកនាំប្រទេសនឹងបានល្បី មនុស្សលើលោកិយ៍កោតស្ញប់ស្ញែង ។
ធម៌ឃរាវាសបួន
* កិរិយាបួនក្នុងគ្រួសារ អ្នកត្រូវរក្សាអោយខ្ជាប់ខ្ជួន
សំដៅដល់ប្ដីនិងប្រពន្ធ ទុកជារសគន្ធប្រោះព្រំគ្នា ។
* សច្ច:ទៀងត្រង់ពុំវៀចវេរ មិនក្បត់គ្នាទេស្មោះគ្រប់គ្រា
ទោះបីមានទុក្ខមានជយា ត្រូវតែប្រាប់គ្នារៀងជានិច្ច ។
* ខន្តីអោយចេះទ្រុំអោនអត់ អធន់អំនត់កុំបីភ្លេច
រាល់កំហុសឆ្គងមានតួចតិច ចានរែងទង្គិចគ្នារណ្ដំ ។
* ទម:ត្រូវចេះទូន្មានគ្នា ធ្វើសន្ទនាដោះដូរដំ
ចំនុចឆ្គាំឆ្គងខុសច្បាប់ក្រម ត្រូវកែអោយសមតាមចិន្ដា ។
* ចាគ:ចេះចែករំលែកធន ចាយពេលការបុណ្យរឺបញ្ហា
ផ្សេងៗឯទៀតតាមធម្មតា ផ្ដល់ថវិកាអោយសមរម្យ ។
អ្វីៗក្នុងលោកកើតព្រោះហេតុ ឃើញច្បាស់ក្រលែតគុណម៉ែឳ
កូនរស់ធំឡើងត្រូវរកផ្លូវ សងគុណម៉ែឳទើបត្រូវច្បាប់
បើមិនបានសងអ្វីធំដុំ កុំតែស្រីមុំប្រែក្រឡាប់
រត់ចេញពីផ្ទះមិនបានប្រាប់ ប្រញាប់តាមប្រុសព្រោះស្នេហា
ចំណែកកូនប្រុសក៏ដូចគ្នា កុំធ្វើឫកពាមនុស្សបាតផ្សារ
ប្រគល់ខ្លួនប្រាណឲ្យស្រីសា្ររ រោគផ្តាច់សង្ខារចោលម៉ែឳ
ម៉ែឳចិញ្ចឹមដប់ម្ភៃឆ្នាំ កូនបានធ្វើកម្មកេរ្តិ៍អាស្រូវ
ចុះចេញពីផ្ទះបាត់ភ្លាមទៅ តើឲ្យម៉ែឳនៅសល់អ្វី
និពន្ធនាយកសារព័ត៌មាន នៅកម្ពុជាជំរុញសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានរបស់អ្នកកាសែត
និងសាធារណជននិពន្ធនាយក និងតំណាងសារព័ត៌មានទាំងផ្នែកបោះពុម្ព និងរលកអាកាសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានជំរុញឲ្យបណ្ដាលក្រសួងរដ្ឋ
និងស្ថាប័ននានាបើកទូលាយដល់ការផ្ដល់ព័ត៌មានជូនដល់អ្នកកាសែត ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយជូនដល់សាធារណជន។
ការអំពាវនាវបែបនេះ បានធ្វើឡើងនៅក្នុងវេទិកានិពន្ធនាយកសារព័ត៌មានលើកទី៥ ដែលរៀបចំឡើងកាលពីថ្ងៃទី២៧
ខែធ្នូ ដោយក្លឹបអ្នកកាសែតកម្ពុជា ក្រោមជំនួយឧបត្ថម្ភរបស់អង្គការខុនរ៉ាដ អាដេណៅអែរ ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា។ បន្ទាប់ពីការពិភាក្សារួចមក និពន្ធនាយកសារព័ត៌មានមកពី៣៥អង្គភាពបានសម្រេចចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមួយដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីការប្រឈមរបស់អ្នកកាសែតនៅក្នុងការទទួល
បានព័ត៌មានជាផ្លូវការពីក្រសួងរដ្ឋ និងស្ថាប័នផ្សេងៗទៀត។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនោះមានខ្លឹមសារទាំងស្រុងដូចខាងក្រោមនេះ។
យើងទាំងអស់គ្នាមានចំនួន៣៥រូប (ដូចមានក្នុងបញ្ជីឈ្មោះ និងហត្ថលេខាភ្ជាប់មកជាមួយសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនេះ) ជានិពន្ធនាយកសារព័ត៌មានទាំងផ្នែកបោះពុម្ព ទាំងផ្នែកផ្សាយតាមរលកអាកាសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានជួបជុំគ្នានៅក្នុងវេទិកានិពន្ធនាយកសារព័ត៌មានកម្ពុជា
(វ.ន.ស.ក) លើកទី៥ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨ ដើម្បីពិភាក្សា និងវាយតម្លៃអំពីស្ថានភាពនៃសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន ដែលខ្លួនជួបប្រទះនៅក្នុងអាជីពនាឆ្នាំកន្លងមកនេះ និងស្វែងរកដំណោះស្រាយ។ នៅក្នុងប្រធានបទរួមស្ដីពី "សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន និងការប្រឈមនានា" វាគ្មិនទាំងឡាយបានចោទជាបញ្ហា បង្ហាញនូវទស្សនវិស័យ និងផ្ដល់ជូនអនុសាសន៍ទាក់ទងនឹង៖
-ស្ថានភាពទទួលព័ត៌មានរបស់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានបរទេសក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
-ការទទួលព័ត៌មានទាក់ទងទៅនឹងជម្លោះព្រំដែនព្រះវិហារ
-ការទទួលព័ត៌មានតាមបណ្ដាខេត្តនានាទូទាំងប្រទេស
-និងការទទួលព័ត៌មាននៅថ្នាក់កណ្ដាល (ក្រុងទីក្រុងភ្នំពេញ, តាមបណ្ដាក្រសួងរដ្ឋ, ក្រុមហ៊ុនឯកជន)
បន្ទាប់មក វ.ន.ស.ក បានពិភាក្សាទូទៅលើខ្លឹមសារដែលវាគ្មិនទាំងអស់បានថ្លែងជូនអង្គពិធី និងបានចូលរួមវាយតម្លៃទៅលើស្ថានភាពរួមនៃសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាននៅប្រទេសកម្ពុជាក្នុងស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់។
បញ្ហាគួរកត់សម្គាល់ដែលកំហិតសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន
បន្ទាប់ពីពិភាក្សា និងវាយតម្លៃ វ.ន.ស.ក សង្កេតឃើញថា៖
១- អំពីអ្នកនាំពាក្យ ឬមន្ត្រីទំនាក់ទំនងសាធារណៈ ឬមន្ត្រីព័ត៌មានក្រសួង ស្ថាប័នរដ្ឋភាគច្រើនបំផុត រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា ព្រមទាំងអង្គការ និងក្រុមហ៊ុនភាគច្រើនមិនមានអ្នកនាំពាក្យ ឬមន្ត្រីទំនាក់ទំនងសាធារណៈ ឬមន្ត្រីព័ត៌មានប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ ដើម្បីបំពេញការងារឡើយ។ ប្រការនេះ បានក្លាយទៅជាឧបសគ្គគន្លឹះដែលរារាំងដល់លំហូរព័ត៌មានសម្រាប់សាធារណជនទូទៅដូចដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣បានធានា។
២- អំពីការផ្ដល់ឯកសារ៖ ជាទូទៅឯកសារផ្លូវការ គឺចាំបាច់ ដើម្បីធ្វើឲ្យសេចក្ដីរាយការណ៍ព័ត៌មានមួយធានានូវភាពត្រឹម
ត្រូវ ឯកសារផ្លូវការមិនមែនសុទ្ធតែជាការសម្ងាត់របស់ជាតិទេឯកសារផ្លូវការ គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់សាមីស្ថាប័ន-ក្រសួង ដែលត្រូវផ្ដល់ជូនសាធារណជនផង និងដើម្បីស្វ័យឃោសនាពីខ្លួនឯងផង...ក៏ប៉ុន្តែឯកសារជាច្រើនមិនត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យ ឬចាត់ចែងផ្សព្វផ្សាយឡើយ ជាពិសេសចំពោះអ្នកសារព័ត៌មាន សូម្បីតែរបាយការណ៍បូសសរុបការងារប្រចាំឆ្នាំ និងទិសដៅការងារឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្លួនក៏ដោយចុះ។
៣- អំពីកម្មវិធីសកម្មភាព ឬកិច្ចប្រជុំនានា៖ មានអង្គប្រជុំដែលគួរតែផ្សាយបន្តផ្ទាល់ តែបែរជាត្រូវចាត់ថ្នាក់ថា ជាការសម្ងាត់ផ្ទៃក្នុងស្ថាប័ន ហើយអ្នកកាសែតបានត្រូវស្នើឲ្យចាកចេញពីអង្គប្រជុំ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ កម្មវិធីការងាររបស់ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួង-ស្ថាប័នតែងតែកប់បាត់ក្នុងថតតុរដ្ឋបាល ដែលជួនកាលមើលពីក្រៅទៅហាក់ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងនោះមានភាពសម្ងាត់ជាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅទៀត និងជួនកាលហាក់ដូចជាអត់ធ្វើការ។
៤- អំពីសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន៖ សួងមួយចំនួនតូចបានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានអំពីព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗមួយចំនួន។ ប៉ុន្តែគួរឲ្យសោកស្ដាយដែលក្រសួង និងស្ថាប័នភាគច្រើនពុំមានលទ្ធភាពធ្វើសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន ហើយសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានខ្លះយឺតយ៉ាវហួសពីការស្មាន។
៥- អំពីជំនួប ឬការធ្វើសន្និសីទកាសែតទៀងទាត់
ដោយផ្ទុយទៅនឹងការអនុវត្តន៍នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសជឿនលឿននានាក្រសួង និងស្ថាប័នភាគច្រើនបំផុតមិនបានធ្វើសន្និសីទកាសែត ឬជួបជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានទាល់តែសោះពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ បើទោះជាមានបញ្ហាសំខាន់ៗ ឬធំៗដែលគួរពន្យល់ ឬផ្សព្វផ្សាយក៏ដោយចុះ ជាហេតុធ្វើឲ្យសាធារណជននៅតែស្រពេចស្រពិលចំពោះសកម្មភាព និងការងាររបស់ស្ថាប័ន-ក្រសួងនោះ។
៦- អំពីវិបសាយ៖ វិបសាយបានក្លាយទៅជាប្រភពផ្ដល់ព័ត៌មានដ៏សំខាន់បំផុតមួយនៅក្នុងសម័យកាលនៃបច្ចេកវិជ្ជាព័ត៌មាន។ ក្រសួង និងស្ថាប័នភាគច្រើនមានវិបសាយរបស់ខ្លួន។ នេះគឺជាការចាប់ផ្ដើមមួយគួរលើកទឹកចិត្ត។ ប៉ុន្តែគួរឲ្យសោកស្ដាយដែលវិបសាយនៃក្រសួង និងស្ថាប័នស្ទើរតែទាំងអស់នោះ មិនមានបញ្ចូលព័ត៌មានថ្មីឡើយ។ ដូច្នេះវាគឺគ្រាន់តែជាវិបសាយមួយ ដែលមិនអាចផ្ដល់ព័ត៌មាន និងមិនអាចស្វែងរកព័ត៌មានបាន។
សន្និដ្ឋាន
ភាពខ្សោយ និងចន្លោះប្រហោងខាងលើនេះ ធ្វើឲ្យសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានត្រូវប្រឈម ហើយប្រសិទ្ធភាពនៃសេវានានា ជាពិសេសសេវាសាធារណៈត្រូវបានចោទសួរ។ ប៉ុន្តែរឿងរ៉ាងទាំងអស់នេះពិតជាអាចកែលំអបាន ដោយមិនចាំបាច់រង់ចាំច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានឡើយ។ ការកែលំអពិតជាអាចធ្វើទៅបានតាមរយៈការផ្លាស់ប្ដូរឥរិយាបថរបស់មន្ត្រីមួយចំនួន និងការរៀបចំខ្សែសង្វាក់ការងារឡើងវិញ នៅតាមស្ថាប័នក្រសួងមន្ទីរនានា។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការងារជាច្រើនសម្រាប់សុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជន និងសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិ ប៉ុន្តែកង្វះខាតខាងលើនេះ ហាក់លេបយកសមិទ្ធផល និងស្នាដៃទាំងអស់នោះទៅបាត់ នៅពេលដែលវាមិនមានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យសាធារណជនដឹងឮ និងឃើញ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ការពិតមួយចំនួននៅក្នុងជីវភាពសង្គម-សេដ្ឋកិច្ច បានត្រូវមើលរំលង ឬដោះស្រាយមិនទាន់ពេលវេលាដែលជាវិបាក គឺទាំងអស់គ្នាជាអ្នកខាតបង់ទាំងរាជរដ្ឋាភិបាល ទាំងប្រជាពលរដ្ឋ។
ការអំពាវនាវក្នុងស្ថានភាពដែលច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មានមិនទាន់អនុម័ត
១- វ.ន.ស.ក សូមទទូចឲ្យក្រសួង និងស្ថាប័នទាំងអស់ ចាត់តាំង និងរៀបចំការងាររបស់មន្ត្រីព័ត៌មាន មន្ត្រីទំនាក់ទំនងសាធារណៈ ឬមន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យផ្លូវការរបស់ខ្លួន ដែលមានវិជ្ជាជីវៈក្នុងមុខងារអាចបំពេញការងារផ្សេងៗតាំងពីការផ្ដល់ឯកសារ ការជូនដំណឹងអំពីកាលបរិច្ឆេទការងារ និងសកម្មភាពរបស់ស្ថាប័នខ្លួន រហូតដល់អាចឆ្លើយតបនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មានទៀតផង។
២- ក្រសួង និងស្ថាប័នទាំងអស់ត្រូវមានការធ្វើសន្និសីទកាសែត ឬក៏ការជួបជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានដោយទៀងទាត់ ដើម្បីផ្ដល់ព័ត៌មានអំពីសកម្មភាព និងការងារនៅក្នុងក្រសួង និងស្ថាប័នរបស់ខ្លួន។ កិច្ចការនេះគួរតែធ្វើឡើងយ៉ាងតិចម្ដងក្នុងមួយខែ។
៣- ចំពោះកិច្ចការបន្ទាន់ទាំងឡាយ ក្រសួង និងស្ថាប័នទាំងអស់ ត្រូវតែចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានឲ្យបានទាន់ពេល
វេលា សម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយជាប្រយោជន៍សាធារណៈ។ ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានទាន់ពេល ពេលខ្លះអាចនឹងបញ្ចៀសគ្រោះ
ថ្នាក់ និងមហន្តរាយនានាថែមទៀតផង។
៤- ក្រសួង និងស្ថាប័នទាំងអស់ត្រូវបង្កើតឲ្យមានវិបសាយរបស់ខ្លួនសម្រាប់ការផ្ដល់ព័ត៌មានជូនដល់សាធារណជនទូទៅ។ ចំពោះស្ថាប័ន និងក្រសួង ដែលមានវិបសាយរបស់ខ្លួនហើយនោះ វិបសាយទាំងនោះត្រូវធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពឲ្យបានរៀងរាល់ថ្ងៃ។
៥- វ.ន.ស.ក នឹងតាមដានវាយតម្លៃទៅដល់យន្តការនៃការផ្ដល់ព័ត៌មានទាំងអស់នេះ ហើយវ.ន.ស.ក លើកទី៦ នឹងបន្តធ្វើនាឆ្នាំ២០០៩ ដើម្បីលើកកម្ពស់ និងពង្រឹងតួនាទីអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ក្នុងសង្គមកម្ពុជា និងលើឆាកអន្តរជាតិថែមទៀត៕

Labels