តម្លៃនៃការចូលរួមរបស់កុមារក្នុងការងារអភិវឌ្ឍន៍សង្គម
ភ្នំពេញ៖ កុមារដែលជាទូទៅត្រូវបានកំណត់ថា ជាក្រុមមនុស្សដែលមានអាយុក្រោម១៨ឆ្នាំ។ ជារឿយៗក្រុមនេះស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដែលងាយរងគ្រោះ និងពុំសូវត្រូវបានផ្ដល់ឱកាសឲ្យមានការចូលរួមនៅក្នុងសង្គម។
លោក កែវ ផល្លា មន្ត្រីផ្នែកការចូលរួមរបស់កុមារនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋានរបស់ គណៈកម្មាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីសិទ្ធិកុមារបានឲ្យដឹងតាមរយៈបទពិសោធន៍ការងារកន្លងមកថា ថ្វីត្បិតតែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមួយល្អប្រសើរជាងមុន ក៏ការឲ្យតម្លៃលើការចូលរួមរបស់កុមារក្នុងចំណោមប្រជាជនកម្ពុជា ពុំទាន់មានលក្ខណៈទូលំទូលាយនៅឡើយ។ មនុស្សចាស់ភាគច្រើនពុំបានឲ្យតម្លៃពេញលេញដល់គំនិតទស្សនៈរបស់ កុមារ ដោយយល់ឃើញថា កុមារនៅមានភាពក្មេងខ្ចីទាំងវ័យ ចំណេះដឹង និងបទពិសោធន៍ជីវិត។ ពួកគាត់ពុំបានមើលឃើញពីតម្លៃ និងប្រយោជន៍ដែលកុមារអាចចូលរួមចំណែកចំពោះការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមជាតិ ឡើយ។ លោក ផល្លា បានបន្តឲ្យដឹងថា ជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង សុភាសិតបុរាណមួយឃ្លាដែលពោលថា "មិនជឿចាស់ស្រឡះដៃធេង បើជឿក្មេងរលីងសក់ក្បាល" នៅតែដក់ជាប់ក្នុងគំនិតទស្សនៈរបស់មនុស្សចាស់មួយចំនួនធំ។ ទស្សនៈនេះបាន និងកំពុងបង្កជាឧបសគ្គដ៏ធំធេងដល់ដំណើរការលើកកម្ពស់ការចូលរួម របស់កុមារនៅប្រទេសកម្ពុជា។
បើតាមទស្សនៈរបស់លោកការផ្សព្វផ្សាយឲ្យមានការយល់ដឹង ច្បាស់លាស់អំពីសិទ្ធិ និងតម្លៃនៃការចូលរួមរបស់កុមារ និងអប់រំឲ្យមានការយល់គ្នាបានល្អរវាងមនុស្សចាស់ និងកុមារ ជាវិធីសាស្ត្រល្អមួយសម្រាប់ជួយដល់ការលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់ កុមារ។ ការចូលរួមរបស់កុមារបានផ្ដល់នូវតម្លៃ និងអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់កុមារផ្ទាល់ និងសង្គមជាតិទាំងមូល រួមមានដូចជា ជួយរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ទាំងផ្នែករាងកាយ និងបញ្ញាស្មារតីរបស់កុមារ ដើម្បីអាចឲ្យពួកគេបានបំពេញតួនាទីជាកូនល្អ សិស្សល្អ មិត្តល្អ និងពលរដ្ឋល្អនៅថ្ងៃអនាគតជាដើម។ ម្យ៉ាងទៀតការផ្ដល់ឱកាសឲ្យកុមារបានចូលរួមមានន័យថា បានផ្ដល់ឱកាសឲ្យពួកគេបានចូលរួមចំណែកកសាងសង្គម និងបានត្រៀមខ្លួនដើម្បីក្លាយខ្លួនជាអ្នកដឹកនាំសង្គមនៅថ្ងៃ ខាងមុខ។
កន្លងមក រាជរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទាដែលមានក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បីកុមារជា សេនាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិជាច្រើនបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការលើក កម្ពស់ស្ថានភាពនៃការចូលរួមរបស់កុមារនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ ជាក់ស្ដែងតាមរយៈគម្រោងតស៊ូមតិដើម្បីការចូលរួមរបស់កុមាររបស់ គណៈកម្មាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសិទ្ធិកុមារ ដែលឧបត្ថម្ភដោយអង្គការភ្លែនអន្តរជាតិកម្ពុជា (PLAN International Cambodia) និងអង្គការន័រវេស្ស៍សង្គ្រោះកុមារនៅកម្ពុជា (Save the Children Norway
in Cambodia) កុមារដែលជាសមាជិកក្លឹបកុមារចំនួនជាង២០០ក្លឹបនៅ១១ខេត្ត -ក្រុង បានទទួលនូវការបណ្ដុះបណ្ដាលពង្រឹងសមត្ថភាពទាំងចំណេះដឹងទូទៅ និងចំណេះដឹងជំនាញជាប្រចាំពីអង្គការសាមី និងគណៈកម្មាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសិទ្ធិកុមារ។ ក្លឹបកុមារដែលសម្របសម្រួលដោយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិទាំងនេះបានចងក្រងជាបណ្ដាញមួយឈ្មោះថា បណ្ដាញកុមារអ្នកតស៊ូមតិ។ បណ្ដាញនេះត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមចងក្រងដោយគណៈកម្មាធិការអង្គការ មិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសិទ្ធិកុមារ (គ.អ.ស.ក) ក្នុងគោលបំណងពង្រឹងសមត្ថភាពក្រុមកុមារឲ្យមានសមត្ថភាព គ្រប់គ្រាន់ក្នុងការងារតស៊ូមតិដើម្បីឲ្យជួយដោះស្រាយបញ្ហារបស់ កុមារទាំងក្នុងសហគមន៍ ថ្នាក់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ជាសក្ខីភាព កុមារដែលត្រូវបានបោះឆ្នោតឲ្យធ្វើជាតំណាងបណ្ដាញតាមខេត្តក្រុង នីមួយៗត្រូវបានអញ្ជើញឲ្យចូលរួមក្នុងសិក្ខាសាលាថ្នាក់ជាតិស្ដីពី ការផ្ដល់អនុសាសន៍លើរបាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលស្ដីពីការអនុវត្តន៍ សិទ្ធិកុមារនៅកម្ពុជាកាលពីពេលកន្លងមក។ ក្រុមកុមារដែលជាសមាជិកអ្នកដឹកនាំបណ្ដាញកុមារអ្នកតស៊ូមតិទាំង នោះ ក៏ធ្លាប់បានចូលរួមជាតំណាងឲ្យកុមារកម្ពុជាក្នុងសន្និបាតថ្នាក់ តំបន់ និងថ្នាក់ពិភពលោកស្ដីពីការរៀបចំផែនការ និងគោលនយោបាយដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាកុមារផងដែរ។
កុមារា ជា សុជាតិ អាយុ១១ឆ្នាំជាអនុប្រធានបណ្ដាញកុមារអ្នកតស៊ូមតិប្រចាំស្រុក ស្ទឹងហាវ ខេត្តព្រះសីហនុបានបង្ហាញពីអារម្មណ៍សប្បាយរីករាយរបស់ខ្លួនដែល ទទួលបាននូវចំណេះដឹងជាច្រើននាពេលកន្លងមក តាមរយៈអង្គការសហគមន៍សុវត្ថិភាពកុមារ CCBO និង គ.អ.ស.ក រួមមានដូចជាចំណេះដឹងស្ដីពីសិទ្ធិកុមារ ការចូលរួមរបស់កុមារ ពលកម្មកុមារ អំពើហិង្សាលើកុមារ មិត្តអប់រំមិត្ត ការតស៊ូមតិ និងភាពជាអ្នកដឹកនាំជាដើម។ ជាមួយនឹងចំណេះដឹងដ៏មានសារសំខាន់ទាំងនេះ សុជាតិតែងតែឆ្លៀតឱកាសផ្សព្វផ្សាយចែករំលែកដល់សមាជិកក្នុងគ្រួសារ និងមិត្តភក្ដិនៅសាលាជារឿយៗ។ សុជាតិបាននិយាយថា "ពេលណាខ្ញុំបានមករៀន ពេលត្រឡប់ដល់ផ្ទះវិញ អ៊ំនិងបងៗតែងជជីកសួរខ្ញុំថា តើឯងទៅរៀនបានចេះអ្វីខ្លះ? ហើយពួកគាត់បានឲ្យខ្ញុំនិយាយរៀបរាប់ពីអ្វីដែលខ្ញុំបានរៀន ឲ្យពួកគាត់ស្ដាប់"។ សុជាតិមិនត្រឹមតែបានចែករំលែកការយល់ដឹងរបស់ខ្លួនទៅដល់ គ្រួសារ និងកុមារក្នុងសហគមន៍ប៉ុណ្ណោះទេ គេថែមទាំងបានប្រើប្រាស់ចំណេះដឹងទាំងនេះដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហា កុមារក្នុងសហគមន៍ទៀតផង។ "ខ្ញុំធ្លាប់ជួយកុមារម្នាក់នៅក្បែរផ្ទះដែលខ្ញុំរស់នៅ"។
តាមការរៀបរាប់របស់សុជាតិមានកុមារម្នាក់រស់នៅក្បែរផ្ទះរបស់ ប្អូនក្នុងភូមិកំពេញ ស្រុកស្ទឹងហាវ ខេត្តព្រះសីហនុ ដែលធ្លាប់ជាសិស្សឆ្នើមមួយរូបក្នុងថ្នាក់ បានធ្លាក់ខ្លួនរៀនសូត្រពុំបានលទ្ធផលល្អ ដោយសារតែពុំទទួលបានការលើកទឹកចិត្តពីម្ដាយ និងតែងទទួលនូវការវាយធ្វើបាបជាញឹកញាប់។ សុជាតិបានជួយដោះស្រាយបញ្ហារបស់មិត្តខ្លួនតាមរយៈការស្វែងរក ពេលវេលាទំនេរ ដើម្បីជជែកលេងជាមួយម្ដាយរបស់កុមារនោះ ដើម្បីព្យាយាមពន្យល់គាត់ឲ្យយល់ពីតម្រូវការភាពកក់ក្ដៅ និងការលើកទឹកចិត្តរបស់កុមារ និងបានបង្ហាញពីអត្ថប្រយោជន៍នៃការយកចិត្តទុកដាក់លើផ្លូវចិត្ត របស់កូនដែលមិនត្រឹមធ្វើឲ្យកូនសប្បាយចិត្តប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងអាចជាឈ្នួនជួយដល់ការសិក្សារបស់កុមារទៀតផង។ សុជាតិ ក៏បានពន្យល់ម្ដាយកុមារឲ្យយល់ពីសញ្ញាណនៃសិទ្ធិកុមារផងដែរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ សុជាតិក៏មិនភ្លេចណែនាំមិត្តរបស់ខ្លួន កុំឲ្យធ្វើកិច្ចការដែលម្ដាយមិនសប្បាយចិត្ត និងព្យាយាមស្ដាប់ដំបូន្មានរបស់គាត់ផងដែរ។
ជាការពិតគំនិត និងសម្ដីរបស់កុមារអាយុជាង១០ឆ្នាំរូបនេះ ពុំទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ស្ដាប់ និងពិចារណាពីម្ដាយរបស់កុមារភ្លាមៗឡើយ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ការព្យាយាមនិងភាពប៉ិនប្រសប់ របស់សុជាតិបានជួយឲ្យគេទទួលបានជោគជ័យក្នុងកិច្ចការសប្បុរសធម៌ របស់ខ្លួននៅពេលក្រោយមក។ "រហូតមកដល់ពេលនេះ ខ្ញុំបានសង្កេតឃើញថា មីងដែលនៅក្បែរផ្ទះរបស់ខ្ញុំនេះ លែងសូវវាយជេរស្ដីមិត្តរបស់ខ្ញុំទៀតហើយ ហើយមិត្តខ្ញុំក៏ចាប់ផ្ដើមរៀនបានពូកែឡើងវិញដែរ"។ នេះបើតាមសម្ដីរបស់សុជាតិ ទង្វើរបស់កុមារសុជាតិជាគំរូល្អមួយដែលបង្ហាញពីតម្លៃនៃការចូល រួមរបស់កុមារក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាកុមារក្នុងសហគមន៍។
ជាមួយគ្នានេះ កុមារនៅអាចចូលរួមក្នុងដំណើរការនៃការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្ត ទាក់ទងនឹងបញ្ហាកុមារក្នុងសហគមន៍របស់ខ្លួនផងដែរ។ ជាក់ស្ដែងតំណាងបណ្ដាញកុមារអ្នកតស៊ូមតិមកពីភូមិជីចេះ ភូមិស្វាយសរ និងភូមិថ្មី ឃុំស្នាអន្សា ស្រុកក្រគរ ខេត្តពោធិ៍សាត់ បានចូលជួបតំណាងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ និងតំណាងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានស្នាអន្សា ក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយកាលពីពេលកន្លងមក ដើម្បីលើកពីបញ្ហាកុមារដែលកំពុងកើតមានក្នុងសហគមន៍ ដើម្បីស្នើសុំឲ្យមានអន្តរាគមន៍ពីក្រុមប្រឹក្សាឃុំ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។ បញ្ហាចម្បងៗដែលកុមារបានលើកឡើងនាឱកាសនោះមានដូចជា កុមារប្រកបមុខរបរឡើងត្នោត និងកុមារបោះបង់ការសិក្សាទៅរកការងារធ្វើនៅទីក្រុង និងខេត្តផ្សេងៗ។
លោក មេឃុំ និងជំទប់បានប្រាប់តំណាងកុមារថា លោកក៏បានដឹងពីរឿងនេះដែរ ថែមទាំងធ្លាប់បានចុះនិយាយអប់រំឪពុកម្ដាយកុមារទាំងនោះទៀតផង ហើយបច្ចុប្បន្នលោកកំពុងតែស្វែងរកអង្គការដែលមានបណ្ដុះបណ្ដាល ជំនាញផ្នែកត្បាញកន្ទេល ហូល ស៊ឹង ក្រមា ភ្លេងការ ភ្លេងពិណពាទ្យ...ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាជន និងទប់ស្កាត់ការធ្វើចំណាកស្រុក។ លោកក៏មានគម្រោងសហការជាមួយនាយកសាលាគ្រប់ភូមិគោលដៅ ដើម្បីផាកពិន័យឪពុកម្ដាយណា ដែលមិនឲ្យកូនទៅរៀន ឬប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាលើកុមារ។ លោកក៏ធ្លាប់បានចុះណែនាំអប់រំដល់ប្រជាជនក្នុងភូមិឲ្យយល់ពី តម្លៃកុមារ គុណប្រយោជន៍នៃការសិក្សារបស់កុមារ ផលប៉ះពាល់អាក្រក់នៃការកេងប្រវ័ញ្ចលើពលកម្មកុមារ និងការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាលើកុមារ។ ជាមួយនឹងសកម្មភាពទាំងនេះ លោកមេឃុំបានជួបរឿងព្រៃផ្សៃជាក់ស្ដែងមួយ ដែលគ្រួសារមួយបានប្រើអំពើហិង្សាលើកូនបង្កើតរបស់ខ្លួនដោយចង ព្យួរជើងឡើងលើវាយធ្វើបាបដូចសត្វធាតុ។ លោកបានចុះណែនាំពន្យល់ហេតុផលដើម្បីឲ្យគ្រួសារនោះបញ្ឈប់អំពើ ព្រៃផ្សៃបែបនេះ ទីបំផុតគ្រួសារនោះបានធ្វើចំណាកស្រុកចេញឆ្ងាយពីឃុំរបស់លោក។ លោកមេឃុំក៏បានអំពាវនាវសុំឲ្យកុមារនៅតាមក្លឹបជួយតាមដាន និងរាយការណ៍រាល់បញ្ហាទាំងឡាយណាដែលបានជួបប្រទះ ដើម្បីងាយស្រួលដល់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំចាត់វិធានការអន្តរាគមន៍ទាន់ពេល ជាពិសេសសូមឲ្យកុមារនៅក្នុងក្លឹបជួយណែនាំដល់មិត្តភក្ដិដែល ឈប់រៀន ឲ្យចូលសាលារៀនវិញផង។ គួរបញ្ជាក់ថា កិច្ចប្រជុំស្រដៀងគ្នានេះ តែងតែត្រូវបានរៀបចំជារឿយៗនៅតាមខេត្ត-ក្រុងទាំង១១ដែល ប្រតិបត្តិការដោយ គ.អ.ស.ក និងអង្គការដៃគូ។
នៅក្នុងបរិបទជាច្រើន គេសង្កេតឃើញមានការផ្ដល់ឱកាសឲ្យកុមារបានចូលរួមក្នុង ព្រឹត្តិការណ៍ធំៗរបស់សង្គម ប៉ុន្តែក៏មានការចូលរួមជាច្រើនធ្វើឡើងគ្រាន់តែយកកុមារឲ្យ ចូលរួមដើម្បីល្អមើល ដោយពុំបានផ្ដល់នូវការចូលរួមដ៏ពេញលេញមួយដល់ពួកគេ។ លោក កែវ ផល្លា បានធ្វើការកត់សម្គាល់ផ្ទាល់ខ្លួនថា នៅមានការយល់ពុំច្បាស់លាស់នៅឡើយក្នុងសង្គមកម្ពុជាសព្វថ្ងៃពី អត្ថន័យពិតនៃការចូលរួមរបស់កុមារ។ លោកបានបង្ហាញថា ការចូលរួមរបស់កុមារពិតគឺជាដំណើរការដែលកុមារអាចចូលរួមសម្ដែង គំនិត ទស្សនៈ ដែលគំនិតទស្សនៈទាំងនោះ ត្រូវបានគេយកទៅពិចារណាថ្លឹងថ្លែង ដើម្បីធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តក្នុងគោលបំណងការពារឧត្ដមប្រយោជន៍ របស់កុមារ។
គណៈកម្មាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសិទ្ធិកុមារបាន ធ្វើការអំពាវនាវថា ប្រសិនជាមានអ្វីដែលទាក់ទងទៅដល់កុមារ គឺអាចទំនាក់ទំនងមកគណៈកម្មាធិការនេះបានតាមរយៈលោកពិសីមន្ត្រីនៃ អង្គការនេះដែលមានលេខទំនាក់ទំនង ០២៣ ៨៨២ ៤១២៕
ភ្នំពេញ៖ កុមារដែលជាទូទៅត្រូវបានកំណត់ថា ជាក្រុមមនុស្សដែលមានអាយុក្រោម១៨ឆ្នាំ។ ជារឿយៗក្រុមនេះស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដែលងាយរងគ្រោះ និងពុំសូវត្រូវបានផ្ដល់ឱកាសឲ្យមានការចូលរួមនៅក្នុងសង្គម។
លោក កែវ ផល្លា មន្ត្រីផ្នែកការចូលរួមរបស់កុមារនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋានរបស់ គណៈកម្មាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីសិទ្ធិកុមារបានឲ្យដឹងតាមរយៈបទពិសោធន៍ការងារកន្លងមកថា ថ្វីត្បិតតែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមួយល្អប្រសើរជាងមុន ក៏ការឲ្យតម្លៃលើការចូលរួមរបស់កុមារក្នុងចំណោមប្រជាជនកម្ពុជា ពុំទាន់មានលក្ខណៈទូលំទូលាយនៅឡើយ។ មនុស្សចាស់ភាគច្រើនពុំបានឲ្យតម្លៃពេញលេញដល់គំនិតទស្សនៈរបស់ កុមារ ដោយយល់ឃើញថា កុមារនៅមានភាពក្មេងខ្ចីទាំងវ័យ ចំណេះដឹង និងបទពិសោធន៍ជីវិត។ ពួកគាត់ពុំបានមើលឃើញពីតម្លៃ និងប្រយោជន៍ដែលកុមារអាចចូលរួមចំណែកចំពោះការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមជាតិ ឡើយ។ លោក ផល្លា បានបន្តឲ្យដឹងថា ជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង សុភាសិតបុរាណមួយឃ្លាដែលពោលថា "មិនជឿចាស់ស្រឡះដៃធេង បើជឿក្មេងរលីងសក់ក្បាល" នៅតែដក់ជាប់ក្នុងគំនិតទស្សនៈរបស់មនុស្សចាស់មួយចំនួនធំ។ ទស្សនៈនេះបាន និងកំពុងបង្កជាឧបសគ្គដ៏ធំធេងដល់ដំណើរការលើកកម្ពស់ការចូលរួម របស់កុមារនៅប្រទេសកម្ពុជា។
បើតាមទស្សនៈរបស់លោកការផ្សព្វផ្សាយឲ្យមានការយល់ដឹង ច្បាស់លាស់អំពីសិទ្ធិ និងតម្លៃនៃការចូលរួមរបស់កុមារ និងអប់រំឲ្យមានការយល់គ្នាបានល្អរវាងមនុស្សចាស់ និងកុមារ ជាវិធីសាស្ត្រល្អមួយសម្រាប់ជួយដល់ការលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់ កុមារ។ ការចូលរួមរបស់កុមារបានផ្ដល់នូវតម្លៃ និងអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់កុមារផ្ទាល់ និងសង្គមជាតិទាំងមូល រួមមានដូចជា ជួយរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ទាំងផ្នែករាងកាយ និងបញ្ញាស្មារតីរបស់កុមារ ដើម្បីអាចឲ្យពួកគេបានបំពេញតួនាទីជាកូនល្អ សិស្សល្អ មិត្តល្អ និងពលរដ្ឋល្អនៅថ្ងៃអនាគតជាដើម។ ម្យ៉ាងទៀតការផ្ដល់ឱកាសឲ្យកុមារបានចូលរួមមានន័យថា បានផ្ដល់ឱកាសឲ្យពួកគេបានចូលរួមចំណែកកសាងសង្គម និងបានត្រៀមខ្លួនដើម្បីក្លាយខ្លួនជាអ្នកដឹកនាំសង្គមនៅថ្ងៃ ខាងមុខ។
កន្លងមក រាជរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទាដែលមានក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បីកុមារជា សេនាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិជាច្រើនបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការលើក កម្ពស់ស្ថានភាពនៃការចូលរួមរបស់កុមារនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ ជាក់ស្ដែងតាមរយៈគម្រោងតស៊ូមតិដើម្បីការចូលរួមរបស់កុមាររបស់ គណៈកម្មាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសិទ្ធិកុមារ ដែលឧបត្ថម្ភដោយអង្គការភ្លែនអន្តរជាតិកម្ពុជា (PLAN International Cambodia) និងអង្គការន័រវេស្ស៍សង្គ្រោះកុមារនៅកម្ពុជា (Save the Children Norway
in Cambodia) កុមារដែលជាសមាជិកក្លឹបកុមារចំនួនជាង២០០ក្លឹបនៅ១១ខេត្ត -ក្រុង បានទទួលនូវការបណ្ដុះបណ្ដាលពង្រឹងសមត្ថភាពទាំងចំណេះដឹងទូទៅ និងចំណេះដឹងជំនាញជាប្រចាំពីអង្គការសាមី និងគណៈកម្មាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសិទ្ធិកុមារ។ ក្លឹបកុមារដែលសម្របសម្រួលដោយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិទាំងនេះបានចងក្រងជាបណ្ដាញមួយឈ្មោះថា បណ្ដាញកុមារអ្នកតស៊ូមតិ។ បណ្ដាញនេះត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមចងក្រងដោយគណៈកម្មាធិការអង្គការ មិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសិទ្ធិកុមារ (គ.អ.ស.ក) ក្នុងគោលបំណងពង្រឹងសមត្ថភាពក្រុមកុមារឲ្យមានសមត្ថភាព គ្រប់គ្រាន់ក្នុងការងារតស៊ូមតិដើម្បីឲ្យជួយដោះស្រាយបញ្ហារបស់ កុមារទាំងក្នុងសហគមន៍ ថ្នាក់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ជាសក្ខីភាព កុមារដែលត្រូវបានបោះឆ្នោតឲ្យធ្វើជាតំណាងបណ្ដាញតាមខេត្តក្រុង នីមួយៗត្រូវបានអញ្ជើញឲ្យចូលរួមក្នុងសិក្ខាសាលាថ្នាក់ជាតិស្ដីពី ការផ្ដល់អនុសាសន៍លើរបាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលស្ដីពីការអនុវត្តន៍ សិទ្ធិកុមារនៅកម្ពុជាកាលពីពេលកន្លងមក។ ក្រុមកុមារដែលជាសមាជិកអ្នកដឹកនាំបណ្ដាញកុមារអ្នកតស៊ូមតិទាំង នោះ ក៏ធ្លាប់បានចូលរួមជាតំណាងឲ្យកុមារកម្ពុជាក្នុងសន្និបាតថ្នាក់ តំបន់ និងថ្នាក់ពិភពលោកស្ដីពីការរៀបចំផែនការ និងគោលនយោបាយដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាកុមារផងដែរ។
កុមារា ជា សុជាតិ អាយុ១១ឆ្នាំជាអនុប្រធានបណ្ដាញកុមារអ្នកតស៊ូមតិប្រចាំស្រុក ស្ទឹងហាវ ខេត្តព្រះសីហនុបានបង្ហាញពីអារម្មណ៍សប្បាយរីករាយរបស់ខ្លួនដែល ទទួលបាននូវចំណេះដឹងជាច្រើននាពេលកន្លងមក តាមរយៈអង្គការសហគមន៍សុវត្ថិភាពកុមារ CCBO និង គ.អ.ស.ក រួមមានដូចជាចំណេះដឹងស្ដីពីសិទ្ធិកុមារ ការចូលរួមរបស់កុមារ ពលកម្មកុមារ អំពើហិង្សាលើកុមារ មិត្តអប់រំមិត្ត ការតស៊ូមតិ និងភាពជាអ្នកដឹកនាំជាដើម។ ជាមួយនឹងចំណេះដឹងដ៏មានសារសំខាន់ទាំងនេះ សុជាតិតែងតែឆ្លៀតឱកាសផ្សព្វផ្សាយចែករំលែកដល់សមាជិកក្នុងគ្រួសារ និងមិត្តភក្ដិនៅសាលាជារឿយៗ។ សុជាតិបាននិយាយថា "ពេលណាខ្ញុំបានមករៀន ពេលត្រឡប់ដល់ផ្ទះវិញ អ៊ំនិងបងៗតែងជជីកសួរខ្ញុំថា តើឯងទៅរៀនបានចេះអ្វីខ្លះ? ហើយពួកគាត់បានឲ្យខ្ញុំនិយាយរៀបរាប់ពីអ្វីដែលខ្ញុំបានរៀន ឲ្យពួកគាត់ស្ដាប់"។ សុជាតិមិនត្រឹមតែបានចែករំលែកការយល់ដឹងរបស់ខ្លួនទៅដល់ គ្រួសារ និងកុមារក្នុងសហគមន៍ប៉ុណ្ណោះទេ គេថែមទាំងបានប្រើប្រាស់ចំណេះដឹងទាំងនេះដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហា កុមារក្នុងសហគមន៍ទៀតផង។ "ខ្ញុំធ្លាប់ជួយកុមារម្នាក់នៅក្បែរផ្ទះដែលខ្ញុំរស់នៅ"។
តាមការរៀបរាប់របស់សុជាតិមានកុមារម្នាក់រស់នៅក្បែរផ្ទះរបស់ ប្អូនក្នុងភូមិកំពេញ ស្រុកស្ទឹងហាវ ខេត្តព្រះសីហនុ ដែលធ្លាប់ជាសិស្សឆ្នើមមួយរូបក្នុងថ្នាក់ បានធ្លាក់ខ្លួនរៀនសូត្រពុំបានលទ្ធផលល្អ ដោយសារតែពុំទទួលបានការលើកទឹកចិត្តពីម្ដាយ និងតែងទទួលនូវការវាយធ្វើបាបជាញឹកញាប់។ សុជាតិបានជួយដោះស្រាយបញ្ហារបស់មិត្តខ្លួនតាមរយៈការស្វែងរក ពេលវេលាទំនេរ ដើម្បីជជែកលេងជាមួយម្ដាយរបស់កុមារនោះ ដើម្បីព្យាយាមពន្យល់គាត់ឲ្យយល់ពីតម្រូវការភាពកក់ក្ដៅ និងការលើកទឹកចិត្តរបស់កុមារ និងបានបង្ហាញពីអត្ថប្រយោជន៍នៃការយកចិត្តទុកដាក់លើផ្លូវចិត្ត របស់កូនដែលមិនត្រឹមធ្វើឲ្យកូនសប្បាយចិត្តប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងអាចជាឈ្នួនជួយដល់ការសិក្សារបស់កុមារទៀតផង។ សុជាតិ ក៏បានពន្យល់ម្ដាយកុមារឲ្យយល់ពីសញ្ញាណនៃសិទ្ធិកុមារផងដែរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ សុជាតិក៏មិនភ្លេចណែនាំមិត្តរបស់ខ្លួន កុំឲ្យធ្វើកិច្ចការដែលម្ដាយមិនសប្បាយចិត្ត និងព្យាយាមស្ដាប់ដំបូន្មានរបស់គាត់ផងដែរ។
ជាការពិតគំនិត និងសម្ដីរបស់កុមារអាយុជាង១០ឆ្នាំរូបនេះ ពុំទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ស្ដាប់ និងពិចារណាពីម្ដាយរបស់កុមារភ្លាមៗឡើយ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ការព្យាយាមនិងភាពប៉ិនប្រសប់ របស់សុជាតិបានជួយឲ្យគេទទួលបានជោគជ័យក្នុងកិច្ចការសប្បុរសធម៌ របស់ខ្លួននៅពេលក្រោយមក។ "រហូតមកដល់ពេលនេះ ខ្ញុំបានសង្កេតឃើញថា មីងដែលនៅក្បែរផ្ទះរបស់ខ្ញុំនេះ លែងសូវវាយជេរស្ដីមិត្តរបស់ខ្ញុំទៀតហើយ ហើយមិត្តខ្ញុំក៏ចាប់ផ្ដើមរៀនបានពូកែឡើងវិញដែរ"។ នេះបើតាមសម្ដីរបស់សុជាតិ ទង្វើរបស់កុមារសុជាតិជាគំរូល្អមួយដែលបង្ហាញពីតម្លៃនៃការចូល រួមរបស់កុមារក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាកុមារក្នុងសហគមន៍។
ជាមួយគ្នានេះ កុមារនៅអាចចូលរួមក្នុងដំណើរការនៃការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្ត ទាក់ទងនឹងបញ្ហាកុមារក្នុងសហគមន៍របស់ខ្លួនផងដែរ។ ជាក់ស្ដែងតំណាងបណ្ដាញកុមារអ្នកតស៊ូមតិមកពីភូមិជីចេះ ភូមិស្វាយសរ និងភូមិថ្មី ឃុំស្នាអន្សា ស្រុកក្រគរ ខេត្តពោធិ៍សាត់ បានចូលជួបតំណាងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ និងតំណាងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានស្នាអន្សា ក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយកាលពីពេលកន្លងមក ដើម្បីលើកពីបញ្ហាកុមារដែលកំពុងកើតមានក្នុងសហគមន៍ ដើម្បីស្នើសុំឲ្យមានអន្តរាគមន៍ពីក្រុមប្រឹក្សាឃុំ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។ បញ្ហាចម្បងៗដែលកុមារបានលើកឡើងនាឱកាសនោះមានដូចជា កុមារប្រកបមុខរបរឡើងត្នោត និងកុមារបោះបង់ការសិក្សាទៅរកការងារធ្វើនៅទីក្រុង និងខេត្តផ្សេងៗ។
លោក មេឃុំ និងជំទប់បានប្រាប់តំណាងកុមារថា លោកក៏បានដឹងពីរឿងនេះដែរ ថែមទាំងធ្លាប់បានចុះនិយាយអប់រំឪពុកម្ដាយកុមារទាំងនោះទៀតផង ហើយបច្ចុប្បន្នលោកកំពុងតែស្វែងរកអង្គការដែលមានបណ្ដុះបណ្ដាល ជំនាញផ្នែកត្បាញកន្ទេល ហូល ស៊ឹង ក្រមា ភ្លេងការ ភ្លេងពិណពាទ្យ...ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាជន និងទប់ស្កាត់ការធ្វើចំណាកស្រុក។ លោកក៏មានគម្រោងសហការជាមួយនាយកសាលាគ្រប់ភូមិគោលដៅ ដើម្បីផាកពិន័យឪពុកម្ដាយណា ដែលមិនឲ្យកូនទៅរៀន ឬប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាលើកុមារ។ លោកក៏ធ្លាប់បានចុះណែនាំអប់រំដល់ប្រជាជនក្នុងភូមិឲ្យយល់ពី តម្លៃកុមារ គុណប្រយោជន៍នៃការសិក្សារបស់កុមារ ផលប៉ះពាល់អាក្រក់នៃការកេងប្រវ័ញ្ចលើពលកម្មកុមារ និងការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាលើកុមារ។ ជាមួយនឹងសកម្មភាពទាំងនេះ លោកមេឃុំបានជួបរឿងព្រៃផ្សៃជាក់ស្ដែងមួយ ដែលគ្រួសារមួយបានប្រើអំពើហិង្សាលើកូនបង្កើតរបស់ខ្លួនដោយចង ព្យួរជើងឡើងលើវាយធ្វើបាបដូចសត្វធាតុ។ លោកបានចុះណែនាំពន្យល់ហេតុផលដើម្បីឲ្យគ្រួសារនោះបញ្ឈប់អំពើ ព្រៃផ្សៃបែបនេះ ទីបំផុតគ្រួសារនោះបានធ្វើចំណាកស្រុកចេញឆ្ងាយពីឃុំរបស់លោក។ លោកមេឃុំក៏បានអំពាវនាវសុំឲ្យកុមារនៅតាមក្លឹបជួយតាមដាន និងរាយការណ៍រាល់បញ្ហាទាំងឡាយណាដែលបានជួបប្រទះ ដើម្បីងាយស្រួលដល់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំចាត់វិធានការអន្តរាគមន៍ទាន់ពេល ជាពិសេសសូមឲ្យកុមារនៅក្នុងក្លឹបជួយណែនាំដល់មិត្តភក្ដិដែល ឈប់រៀន ឲ្យចូលសាលារៀនវិញផង។ គួរបញ្ជាក់ថា កិច្ចប្រជុំស្រដៀងគ្នានេះ តែងតែត្រូវបានរៀបចំជារឿយៗនៅតាមខេត្ត-ក្រុងទាំង១១ដែល ប្រតិបត្តិការដោយ គ.អ.ស.ក និងអង្គការដៃគូ។
នៅក្នុងបរិបទជាច្រើន គេសង្កេតឃើញមានការផ្ដល់ឱកាសឲ្យកុមារបានចូលរួមក្នុង ព្រឹត្តិការណ៍ធំៗរបស់សង្គម ប៉ុន្តែក៏មានការចូលរួមជាច្រើនធ្វើឡើងគ្រាន់តែយកកុមារឲ្យ ចូលរួមដើម្បីល្អមើល ដោយពុំបានផ្ដល់នូវការចូលរួមដ៏ពេញលេញមួយដល់ពួកគេ។ លោក កែវ ផល្លា បានធ្វើការកត់សម្គាល់ផ្ទាល់ខ្លួនថា នៅមានការយល់ពុំច្បាស់លាស់នៅឡើយក្នុងសង្គមកម្ពុជាសព្វថ្ងៃពី អត្ថន័យពិតនៃការចូលរួមរបស់កុមារ។ លោកបានបង្ហាញថា ការចូលរួមរបស់កុមារពិតគឺជាដំណើរការដែលកុមារអាចចូលរួមសម្ដែង គំនិត ទស្សនៈ ដែលគំនិតទស្សនៈទាំងនោះ ត្រូវបានគេយកទៅពិចារណាថ្លឹងថ្លែង ដើម្បីធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តក្នុងគោលបំណងការពារឧត្ដមប្រយោជន៍ របស់កុមារ។
គណៈកម្មាធិការអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីសិទ្ធិកុមារបាន ធ្វើការអំពាវនាវថា ប្រសិនជាមានអ្វីដែលទាក់ទងទៅដល់កុមារ គឺអាចទំនាក់ទំនងមកគណៈកម្មាធិការនេះបានតាមរយៈលោកពិសីមន្ត្រីនៃ អង្គការនេះដែលមានលេខទំនាក់ទំនង ០២៣ ៨៨២ ៤១២៕
ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកកំពុងត្រូវបានរៀបចំបញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក
ភ្នំពេញ៖ ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ដែលជាអតីតរាជធានីខ្មែរច្រើនជំនាន់មុនអង្គរ បាននឹងកំពុងស្ថិតក្នុងដំណើររៀបចំដើម្បីបញ្ចូលជាសម្បត្តិ បេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ នៅក្នុងដំណើរការនោះគំនិតផ្ដួចផ្ដើមក្នុងការបង្កើតគម្រោងប្លង់មេ ដើម្បីអភិរក្សនិងអភិវឌ្ឍន៍ប្រាសាទនេះ ក៏ត្រូវបានគូសវាសឡើង ហើយលទ្ធផលស្រាវជ្រាវនឹងការងារអភិរក្ស និងទិសដៅនៃការជួសជុលប្រាសាទនាពេល
អនាគត ត្រូវបានលើកយកមកបង្ហាញនៅក្នុងសិក្ខាសាលាមួយកាលពីថ្ងៃទី១៣ មីនា ក្រោមកិច្ចសហការរវាងក្រសួង
វប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈកម្ពុជា អង្គការយូណេស្កូ និងសកលវិទ្យាល័យវ៉ាសេដា ប្រទេសជប៉ុន។
ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកបច្ចុប្បន្នស្ថិតក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ចន្លោះភូមិអូរគ្រូកែ និងភូមិសំបូរ ឃុំសំបូរ ស្រុកប្រាសាទសំបូរ ដែលជារាជធានីបុរាណរបស់ខ្មែរឈ្មោះថា ឥសានបុរី បានកសាងឡើងដោយព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១ នាពាក់កណ្ដាល
ទី១នៃសតវត្សរ៍ទី៧( ៦១៥-៦៥០) នៃគ្រិស្តសករាជ។
ព្រះរាជាណាចក្រសម័យមុនអង្គរ បានតាំងរាជធានីភ្នំពេញនៅទីនោះជាច្រើនជំនាន់ ហើយទីនោះក៏មិនត្រូវបានបោះបង់ចោលទាំងស្រុងនោះឡើយ។ នៅសម័យអង្គរ មានព្រះរាជាជាច្រើនអង្គនៅតែបន្តមានទំនាក់ទំនងជាមួយអតីតក្រុង ឥសានបុរី។
ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ៣០គីឡូម៉ែត្រខាងជើងក្រុងកំពង់ធំ និងចម្ងាយប្រមាណ១៩៥គីឡូម៉ែត្រភាគឦសានក្រុង
ភ្នំពេញ ឥសានបុរី ឬសំបូរព្រៃគុក ធ្លាប់មានការតាំងលំនៅនៃប្រជាពលរដ្ឋទាំង២ម៉ឺនគ្រួសារ ហើយមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនបានសាងសង់នៅទីនេះ។
លោក សោម សុគន្ធ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ បានមានប្រសាសន៍ក្នុងសិក្ខាសាលាថា សូមកោតសរសើរនឹងអរគុណដល់លោកបណ្ឌិតសាស្ត្រាចារ្យណាកា ហ្គាវ៉ា តាកេស៊ី និងបុគ្គលិកនៃសកលវិទ្យាល័យ
វ៉ាសេដា ដែលបានខិតខំស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ដែលជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់ជាតិខ្មែរ។ ជាពិសេសពេលនេះទៀត ជប៉ុនបានបន្តការសហការរៀបចំឲ្យមានសិក្ខាសាលានេះឡើង ដើម្បីពិភាក្សាផ្លាស់ប្ដូរមតិយោបល់គ្នា ជុំវិញការងារស្រាវជ្រាវថែរក្សា អភិរក្សនិងទិសដៅអភិរក្សបន្ត ព្រមទាំងការងារជួសជុលប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក។
ទាក់ទងនឹងគោលដៅនឹងការបង្កើតប្លង់មេសម្រាប់អភិរក្ស និងបន្តអភិរក្សប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកនោះ លោក គូ វ៉ិត មន្ត្រីនាយកដ្ឋានគាំពារ និងអភិរក្សសំណង់បុរាណបាននិយាយថា គម្រោងប្លង់មេនោះមាន៨ចំណុច។
ទី១ កំណត់ព្រំប្រទល់សម្រាប់ធ្វើជាតំបន់ការពារទាំងប្រាសាទ ក៏ដូចជាបរិស្ថានជុំវិញប្រាសាទ។
ទី២ បង្កើនការគាំពារអភិរក្ស និងជួសជុលប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកឲ្យរួចផុតពីគ្រោះមហន្តរាយផ្សេងៗ ដែលបង្កឡើងដោយធម្មជាតិ និងមនុស្សអសីលធម៌។
ទី៣ ការពារនឹងទប់ស្កាត់ការជីករុករក ការកាប់ឆ្ការព្រៃឈើ និងការត្រួសត្រាយដណ្ដើមដីជាកម្មសិទ្ធិ។
ទី៤ ការពារនឹងទប់ស្កាត់រាល់ការធ្វើអាជីវកម្មខុសច្បាប់លើការជីក រុករកចម្លាក់ថ្ម រូបបដិមាជាដើម ទាំងនៅក្នុងដី ឬនៅលើដីក្នុងតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក។
ទី៥ រៀបចំប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ឲ្យមានតម្លៃពិតផ្នែករមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ក៏ដូចជានៅក្នុងពិភពលោកទាំងមូលដែរ ដើម្បីបញ្ចូលប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនាពេលអនាគត។
ទី៦ អភិវឌ្ឍន៍តំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ឲ្យមានដំណើរការល្អសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរណ៍ទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិ។
ទី៧ រៀបចំនគរោបនីយកម្មដែនដី និងសំណង់នៅតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ឲ្យមានសោភ័ណភាពឡើង។
ទី៨ រៀបចំអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ចធម្មជាតិ និងវប្បធម៌របស់ប្រជាជននៅតំបន់ជុំវិញប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកឲ្យ
មាន ភាពសម្បូរសប្បាយ និងរស់រវើកឡើងវិញ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុកនោះ លោក ជុច ភឿន រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងទទួលបន្ទុកបុរាណវិទ្យា បានមានប្រសាសន៍ថា នឹងមានការសង់សំណង់មិនរាំងមាំដូចជា តូបលក់សំបុត្រ កន្លែងផ្ដល់ព័ត៌មាន តូបលក់ភេសជ្ជៈ តែមិនមែនជាអាហារដ្ឋាន។ ទាំងនេះមិនប៉ះពាល់ដល់ប្រាសាទទេ។ ក្រសួងរៀបចំធ្វើស្លាកសញ្ញាបង្ហាញពីទិសប្រាប់ផ្លូវក្នុងប្រាសាទ និងស្លាកសញ្ញាពន្យល់ និងបង្ហាញពីព័ត៌មាន
ប្រាសាទនីមួយៗ។ រាល់សំណង់ទាំងអស់ត្រូវរៀបចំឲ្យបានល្អ និងមិនត្រូវធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សំណង់ប្រាសាទ
ឬវត្ថុសិល្បៈផ្សេងទៀតក្នុងដីនិងលើដី ត្រូវជៀសវាងផងដែរនូវការធ្វើឲ្យខូចបរិស្ថានរមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ។
ក្រៅពីនេះនៅតំបន់ទ្រនាប់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក នឹងត្រូវរៀបចំធ្វើឲ្យមានបង្គន់ កន្លែងចតឡាន ម៉ូតូ កង់ អាហារដ្ឋាន រោងសិប្បកម្ម កន្លែងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ សារមន្ទីរតាំងពិព័រណ៍វត្ថុសិល្បៈ រូបថតជាដើម ព្រមទាំងកន្លែងសម្ដែងសិល្បៈ។
នៅតំបន់រណបនៃប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុក នឹងរៀបចំឲ្យមានផ្ទះសម្បែងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់តាម លក្ខណៈទំនៀមទម្លាប់វប្បធម៌ខ្មែរ។ ការដាំដុះដើមឈើ បង្កើតភូមិវប្បធម៌ សួនសត្វ និងរៀបចំឲ្យមានប្រព័ន្ធទឹកស្អាត។
គួរបញ្ជាក់ថា ក្រុមប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុក ត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវបែងចែកជា៣ក្រុមសំខាន់គឺ ក្រុមសម្បូរព្រៃគុក, ក្រុមរបងមាស និងក្រុមឫស្សីលៀក។
ក្រុមអ្នកបច្ចេកទេសបានអំពាវនាវ នៅក្នុងសិក្ខាសាលាថ្ងៃទី១៣មីនា ឲ្យក្រសួងវប្បធម៌ ក៏ដូចជាស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានាផ្ដល់លទ្ធភាព ថវិកា និងសម្ភារៈស្រាវជ្រាវផ្សេងៗ ដើម្បីសម្រេចនូវបំណងខាងលើ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី គេមិនបាននិយាយពីទំហំនៃថវិកា និងពេលវេលាជាក់ស្ដែង ដែលត្រូវរៀបចំនោះឡើយ៕
ភ្នំពេញ៖ ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ដែលជាអតីតរាជធានីខ្មែរច្រើនជំនាន់មុនអង្គរ បាននឹងកំពុងស្ថិតក្នុងដំណើររៀបចំដើម្បីបញ្ចូលជាសម្បត្តិ បេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ នៅក្នុងដំណើរការនោះគំនិតផ្ដួចផ្ដើមក្នុងការបង្កើតគម្រោងប្លង់មេ ដើម្បីអភិរក្សនិងអភិវឌ្ឍន៍ប្រាសាទនេះ ក៏ត្រូវបានគូសវាសឡើង ហើយលទ្ធផលស្រាវជ្រាវនឹងការងារអភិរក្ស និងទិសដៅនៃការជួសជុលប្រាសាទនាពេល
អនាគត ត្រូវបានលើកយកមកបង្ហាញនៅក្នុងសិក្ខាសាលាមួយកាលពីថ្ងៃទី១៣ មីនា ក្រោមកិច្ចសហការរវាងក្រសួង
វប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈកម្ពុជា អង្គការយូណេស្កូ និងសកលវិទ្យាល័យវ៉ាសេដា ប្រទេសជប៉ុន។
ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកបច្ចុប្បន្នស្ថិតក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ចន្លោះភូមិអូរគ្រូកែ និងភូមិសំបូរ ឃុំសំបូរ ស្រុកប្រាសាទសំបូរ ដែលជារាជធានីបុរាណរបស់ខ្មែរឈ្មោះថា ឥសានបុរី បានកសាងឡើងដោយព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១ នាពាក់កណ្ដាល
ទី១នៃសតវត្សរ៍ទី៧( ៦១៥-៦៥០) នៃគ្រិស្តសករាជ។
ព្រះរាជាណាចក្រសម័យមុនអង្គរ បានតាំងរាជធានីភ្នំពេញនៅទីនោះជាច្រើនជំនាន់ ហើយទីនោះក៏មិនត្រូវបានបោះបង់ចោលទាំងស្រុងនោះឡើយ។ នៅសម័យអង្គរ មានព្រះរាជាជាច្រើនអង្គនៅតែបន្តមានទំនាក់ទំនងជាមួយអតីតក្រុង ឥសានបុរី។
ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ៣០គីឡូម៉ែត្រខាងជើងក្រុងកំពង់ធំ និងចម្ងាយប្រមាណ១៩៥គីឡូម៉ែត្រភាគឦសានក្រុង
ភ្នំពេញ ឥសានបុរី ឬសំបូរព្រៃគុក ធ្លាប់មានការតាំងលំនៅនៃប្រជាពលរដ្ឋទាំង២ម៉ឺនគ្រួសារ ហើយមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនបានសាងសង់នៅទីនេះ។
លោក សោម សុគន្ធ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ បានមានប្រសាសន៍ក្នុងសិក្ខាសាលាថា សូមកោតសរសើរនឹងអរគុណដល់លោកបណ្ឌិតសាស្ត្រាចារ្យណាកា ហ្គាវ៉ា តាកេស៊ី និងបុគ្គលិកនៃសកលវិទ្យាល័យ
វ៉ាសេដា ដែលបានខិតខំស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ដែលជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់ជាតិខ្មែរ។ ជាពិសេសពេលនេះទៀត ជប៉ុនបានបន្តការសហការរៀបចំឲ្យមានសិក្ខាសាលានេះឡើង ដើម្បីពិភាក្សាផ្លាស់ប្ដូរមតិយោបល់គ្នា ជុំវិញការងារស្រាវជ្រាវថែរក្សា អភិរក្សនិងទិសដៅអភិរក្សបន្ត ព្រមទាំងការងារជួសជុលប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក។
ទាក់ទងនឹងគោលដៅនឹងការបង្កើតប្លង់មេសម្រាប់អភិរក្ស និងបន្តអភិរក្សប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកនោះ លោក គូ វ៉ិត មន្ត្រីនាយកដ្ឋានគាំពារ និងអភិរក្សសំណង់បុរាណបាននិយាយថា គម្រោងប្លង់មេនោះមាន៨ចំណុច។
ទី១ កំណត់ព្រំប្រទល់សម្រាប់ធ្វើជាតំបន់ការពារទាំងប្រាសាទ ក៏ដូចជាបរិស្ថានជុំវិញប្រាសាទ។
ទី២ បង្កើនការគាំពារអភិរក្ស និងជួសជុលប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកឲ្យរួចផុតពីគ្រោះមហន្តរាយផ្សេងៗ ដែលបង្កឡើងដោយធម្មជាតិ និងមនុស្សអសីលធម៌។
ទី៣ ការពារនឹងទប់ស្កាត់ការជីករុករក ការកាប់ឆ្ការព្រៃឈើ និងការត្រួសត្រាយដណ្ដើមដីជាកម្មសិទ្ធិ។
ទី៤ ការពារនឹងទប់ស្កាត់រាល់ការធ្វើអាជីវកម្មខុសច្បាប់លើការជីក រុករកចម្លាក់ថ្ម រូបបដិមាជាដើម ទាំងនៅក្នុងដី ឬនៅលើដីក្នុងតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក។
ទី៥ រៀបចំប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ឲ្យមានតម្លៃពិតផ្នែករមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ក៏ដូចជានៅក្នុងពិភពលោកទាំងមូលដែរ ដើម្បីបញ្ចូលប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនាពេលអនាគត។
ទី៦ អភិវឌ្ឍន៍តំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ឲ្យមានដំណើរការល្អសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរណ៍ទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិ។
ទី៧ រៀបចំនគរោបនីយកម្មដែនដី និងសំណង់នៅតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ឲ្យមានសោភ័ណភាពឡើង។
ទី៨ រៀបចំអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ចធម្មជាតិ និងវប្បធម៌របស់ប្រជាជននៅតំបន់ជុំវិញប្រាសាទសំបូរព្រៃគុកឲ្យ
មាន ភាពសម្បូរសប្បាយ និងរស់រវើកឡើងវិញ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុកនោះ លោក ជុច ភឿន រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងទទួលបន្ទុកបុរាណវិទ្យា បានមានប្រសាសន៍ថា នឹងមានការសង់សំណង់មិនរាំងមាំដូចជា តូបលក់សំបុត្រ កន្លែងផ្ដល់ព័ត៌មាន តូបលក់ភេសជ្ជៈ តែមិនមែនជាអាហារដ្ឋាន។ ទាំងនេះមិនប៉ះពាល់ដល់ប្រាសាទទេ។ ក្រសួងរៀបចំធ្វើស្លាកសញ្ញាបង្ហាញពីទិសប្រាប់ផ្លូវក្នុងប្រាសាទ និងស្លាកសញ្ញាពន្យល់ និងបង្ហាញពីព័ត៌មាន
ប្រាសាទនីមួយៗ។ រាល់សំណង់ទាំងអស់ត្រូវរៀបចំឲ្យបានល្អ និងមិនត្រូវធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សំណង់ប្រាសាទ
ឬវត្ថុសិល្បៈផ្សេងទៀតក្នុងដីនិងលើដី ត្រូវជៀសវាងផងដែរនូវការធ្វើឲ្យខូចបរិស្ថានរមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ។
ក្រៅពីនេះនៅតំបន់ទ្រនាប់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក នឹងត្រូវរៀបចំធ្វើឲ្យមានបង្គន់ កន្លែងចតឡាន ម៉ូតូ កង់ អាហារដ្ឋាន រោងសិប្បកម្ម កន្លែងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ សារមន្ទីរតាំងពិព័រណ៍វត្ថុសិល្បៈ រូបថតជាដើម ព្រមទាំងកន្លែងសម្ដែងសិល្បៈ។
នៅតំបន់រណបនៃប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុក នឹងរៀបចំឲ្យមានផ្ទះសម្បែងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់តាម លក្ខណៈទំនៀមទម្លាប់វប្បធម៌ខ្មែរ។ ការដាំដុះដើមឈើ បង្កើតភូមិវប្បធម៌ សួនសត្វ និងរៀបចំឲ្យមានប្រព័ន្ធទឹកស្អាត។
គួរបញ្ជាក់ថា ក្រុមប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុក ត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវបែងចែកជា៣ក្រុមសំខាន់គឺ ក្រុមសម្បូរព្រៃគុក, ក្រុមរបងមាស និងក្រុមឫស្សីលៀក។
ក្រុមអ្នកបច្ចេកទេសបានអំពាវនាវ នៅក្នុងសិក្ខាសាលាថ្ងៃទី១៣មីនា ឲ្យក្រសួងវប្បធម៌ ក៏ដូចជាស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានាផ្ដល់លទ្ធភាព ថវិកា និងសម្ភារៈស្រាវជ្រាវផ្សេងៗ ដើម្បីសម្រេចនូវបំណងខាងលើ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី គេមិនបាននិយាយពីទំហំនៃថវិកា និងពេលវេលាជាក់ស្ដែង ដែលត្រូវរៀបចំនោះឡើយ៕
