អ្នកទទួលពានរង្វាន់ពិភពលោកអាយុ១៦ឆ្នាំ ពន្យល់ពីរបៀបផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតល្ហុងខ្វង
ភ្នំពេញ៖ ប្រេងម៉ាហ្សូតផលិតចេញពីផ្លែល្ហុងខ្វង គឺជាថាមពលដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសក្រីក្រ។ នៅអាស៊ីប្រទេសដែលឈានមុខគេក្នុងការផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតពីផ្លែ ល្ហុងខ្វងនេះ គឺប្រទេសហ្វីលីពីន បន្ទាប់មកប្រទេសចិនក៏មានផលិតដែរ ដែលអាចជួយកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកប្រេងនាំចូល ការរក្សាលំនឹងតម្លៃ និងការកាត់បន្ថយការបំពុលបរិស្ថាន។
កញ្ញា សំអាង ម៉ានីន ដែលទើបវិលត្រឡប់ពីទទួលពានរង្វាន់មេដាយមាសផ្នែកថាមពល ពានរង្វាន់ជាអ្នកមានការប្រឹងប្រែងហ្មត់ចត់ក្នុងការសិក្សា ស្រាវជ្រាវ និងអ្នកផ្ដួចផ្ដើមដំណោះស្រាយថាមពល ព្រមទាំងពានរង្វាន់អាហារូបករណ៍៤ឆ្នាំ រៀននៅសកលវិទ្យាល័យល្បីឈ្មោះនៅក្រៅប្រទេស បានចាត់ទុកការផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតពីល្ហុងខ្វងថា ជាថាមពលដ៏មានសារសំខាន់។ វត្ថុធាតុដើមនៃការផលិតជីវៈប្រេងម៉ាហ្សូតគឺប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាអាច ដាំបានដោយរបៀបសាមញ្ញ។
តាមការប្រសិទ្ធនាមថា អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រវ័យក្មេងកញ្ញា សំអាង ម៉ានីន ដែលជាយុវនារីខ្មែរ ម្នាក់ឯងទទួលបានពានរង្វាន់ពិភពលោកចំនួនបីបានរៀបរាប់ឲ្យដឹងថា ដើមល្ហុងខ្វងបន្ទាប់ពីបណ្ដុះហើយគេយកទៅដាំរយៈពេល៦ខែ រួចវានឹងឲ្យផលដល់រយៈពេលពី៦០ទៅ៧០ឆ្នាំ។ ក្នុងផ្លែល្ហុងខ្វង១០០គីឡូក្រាម អាចផលិតបានប្រេងម៉ាហ្សូតពី៣០ទៅ៣៥លីត្រ។ ប្រេងម៉ាហ្សូតផ្លែល្ហុងខ្វងនេះនឹងត្រូវប្រើជាថាមពលសម្រាប់ចាក់ ម៉ាស៊ីនគោយន្ត ម៉ាស៊ីនបូមទឹក និងគ្រឿងចក្រធ្វើកសិកម្ម។
អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រវ័យក្មេងអាយុ១៦ឆ្នាំ សំអាង ម៉ានីន បានឲ្យដឹងពីរូបមន្តនៃការផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតពីផ្លែល្ហុងខ្វងថា ជាដំបូងត្រូវយកគ្រាប់ផ្លែល្ហុងខ្វងលីងឲ្យមានកម្ដៅ៦០អង្សាសេ ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ល្ហុងខ្វងបញ្ចេញសារធាតុប្រេងបានច្រើន។ បន្ទាប់មក គេត្រូវបកសម្បកខាងក្រៅចេញ ដោយទុកសាច់សខាងក្នុង។
ពេលបានសាច់សនៃគ្រាប់ល្ហុងខ្វងហើយ គេយកវាទៅកៀបដោយប្រើកម្លាំងសង្កត់ខ្លាំងដើម្បីយកប្រេង។ បន្ទាប់មកត្រូវយកប្រេងនេះក្រឡុកក្នុងម៉ាស៊ីនក្រឡុក ដើម្បីបំបែកកាកសំណល់ដែលនៅក្នុងប្រេង។
ក្រោយការក្រឡុកជាតិប្រេងល្ហុងខ្វងរួចគេយកប្រេងនេះដាក់ចម្រោះ ដោយអេប៉ុង និងក្រណាត់ចំនួន២៦ជាន់។ ការធ្វើរបៀបនេះដើម្បីឲ្យប្រេងល្ហុងខ្វងមានជាតិថ្លា។ បន្ទាប់ពីចម្រោះដោយអេប៉ុងនិងក្រណាត់២៦ជាន់ហើយ គេយកប្រេងនេះទៅច្រោះនិងតម្រងចម្រោះប្រេងរថយន្តថែមទៀត ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រេងកាន់តែថ្លា និងថែមទាំងដកចេញកាកសំណល់ពីក្នុងប្រេង។
កញ្ញា ម៉ានីន រៀបរាប់ឲ្យដឹងបន្តទៀតថា ប្រេងបង្ហូរចេញពីការចម្រោះតម្រងប្រេងរថយន្តនេះ ពុំទាន់ក្លាយជាប្រេងម៉ាហ្សូតទេ។ វាគ្រាន់តែជាប្រេងគ្រាប់ល្ហុងខ្វងតែប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទាប់ពីនេះ គេត្រូវធ្វើវាតាមភាសាអង់គ្លេសថា Titrantion ធ្វើតាមរូបមន្តនេះ ដើម្បីឲ្យដឹងថា តើមានជាតិខ្លាញ់នៅក្នុងប្រេងតិចឬច្រើន។
ខណៈពេលអនុវត្តរូបមន្តខាងលើនេះ ជាលទ្ធផលពុំក្លាយជាប្រេងម៉ាហ្សូតទេគឺក្លាយជាសប៊ូ ឬចាហ៊ួយ។ ប៉ុន្តែសាប៊ូនេះពុំគ្រប់គ្រាន់តាមស្តង់ដារជាសាប៊ូដែលអាចប្រើបាន ទេ។ ដូច្នេះគេត្រូវឈានទៅធ្វើលក្ខខណ្ឌមួយទៀតគឺការបំប្លែងជាតិ ខ្លាញ់ទាំងអស់នោះឲ្យទៅជាប្រេង។ លក្ខខណ្ឌនេះត្រូវប្រើអាស៊ីត និងមេតាណុលតាមកម្រិតមួយរួចចាក់ចូលប្រេងល្ហុងខ្វង។ ប្រេងលាយជាមួយអាស៊ីត និងមេតាណុលនេះត្រូវយកទៅក្រឡុកលើភ្លើង ឲ្យមានកម្ដៅ៥៥អង្សាសេក្នុងរយៈពេលមួយម៉ោង។ បន្ទាប់មករក្សាទុកប្រេងក្រឡុកឲ្យវារងរួចយកជាតិខ្លាញ់ចេញឲ្យ អស់ ដោយយកតែប្រេងសុទ្ធ ដើម្បីយកទៅពិនិត្យលក្ខខណ្ឌបច្ចេកទេសមួយលើកទៀត។ ការធ្វើរបៀបនេះគឺឲ្យដឹងពីបរិមាណប៉ូតាស្យូមអ៊ីដ្រុកស៊ីត ទើបឈានទោធ្វើលក្ខខណ្ឌមួយលើកទៀត គឺការបំប្លែងឲ្យទៅជាប្រេងម៉ាហ្សូត។
កញ្ញា ម៉ានីន ឲ្យដឹងបន្ថែមទៀតថា បន្ទាប់ពីដំណើរការផលិតបានចេញជាប្រេងម៉ាហ្សូតហើយគេត្រូវយកវា ធ្វើពិសោធន៍ ដោយយកប្រេងម៉ាហ្សូតធ្វើសំយោគជាមួយទឹក ដើម្បីឲ្យដឹងថា ប្រេងម៉ាហ្សូតនេះមានជាតិខ្លាញ់ ឬយ៉ាងណា។ ប្រសិនបើប្រេងម៉ាហ្សូតនេះអស់ជាតិខ្លាញ់ គឺប្រេងមានជាតិថ្លា តែបើនៅជាតិខ្លាញ់ប្រេងនឹងមានពណ៌ល្អក់។
ក្រោយពីការធ្វើបម្លែងរវាងប្រេងប្រេង និងទឹករួចហើយ គេយកប្រេងទោរំហួតជាមួយពន្លឺព្រះអាទិត្យរយៈពេល៣ម៉ោង ដើម្បីឲ្យទឹកហួតចេញអស់។ បន្ទាប់មក យកជាតិប្រេងនេះទៅច្រោះនឹងតម្រងរថយន្តជាថ្មីទៀត ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ប្រេងម៉ាហ្សូតនេះថ្លាល្អ គ្មានជាតិទឹក ជាតិខ្លាញ់អ្វីទាំងអស់ សម្រាប់យកទៅប្រើប្រាស់គ្រឿងចក្រកសិកម្ម។
កញ្ញាម៉ានីន អធិប្បាយដោយបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា ទម្រាំសិក្សាស្រាវជ្រាវឈានដល់ការផលិតបានជាប្រេងម៉ាហ្សូតពីផ្លែ ល្ហុងខ្វងនេះ នាងបានចំណាយពេលវេលាទាំងយប់ទាំងថ្ងៃជាច្រើនខែ។ ក្នុងរយៈពេលសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះទៀតសោត ការធ្វើខុសពុំចេញលទ្ធផល គឺរាប់ដងមិនអស់ទេ។ នាបន្ថែមថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវតាមអ៊ិនធើណេត គឺធ្វើមិនចេញអ្វីសោះឡើយ។ វាចេញតែចាហួយ និងសាប៊ូដែលប្រើមិនកើតតែប៉ុណ្ណោះ។
សំអាង ម៉ានីន ឲ្យដឹងបន្តថាដោយមានការខិតខំព្យាយាមយ៉ាងអំណត់ដូចនេះ ទើបការរកឃើញរូបមន្តរបស់នាងមានភាពច្បាស់លាស់ ធ្វើឲ្យគណៈកម្មការអន្តរជាតិ ដែលមានអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រវ័យក្មេងប្រមាណជិត១,២៥០នាក់ មកពី៦០ប្រទេសទទួលស្គាល់ និងមានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង ដោយប្រកាសប្រគល់ពានរង្វាន់ចំនួនបីសម្រាប់នាងតែម្នាក់ឯង។ នាងបន្តថា ការប្រកួតប្រជែងស្នាដៃអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រវ័យក្មេងរយៈពេល៥ថ្ងៃ (១៥-២០ខែមេសា) នៅទីក្រុងហូស្តុន រដ្ឋតិចសាស់សហរដ្ឋអាមេរិក នាពេលកន្លងមក ធ្វើឲ្យគ្រប់ជនជាតិលើពិភពលោកចាប់អារម្មណ៍ពីកម្ពុជា។
យុវនារី សំអាង ម៉ានីន បច្ចុប្បន្នរៀនថ្នាក់ទី១១ នៃសាលាអន្តរជាតិ ZAMAN រាជធានីភ្នំពេញ។ ឪពុករបស់ ម៉ានីនឈ្មោះ ព្រៃ សំអាង មានអាយុ៤៩ឆ្នាំ ជានាយកគណនេយ្យក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូមេមត់ និងអ្នកស្រី ហេង ច័ន្ទលីដា អាយុ៤៥ឆ្នាំ ជាម្ដាយកំពុងធ្វើការជាមន្ត្រីសមាគមថែទាំសុខភាពគ្រួសារនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា រ៉ាក់។
ឪពុកនិងម្ដាយរបស់ ម៉ានីន ឲ្យដឹងថា លោកមានកូនស្រីតែម្នាក់គត់គឺ សំអាង ម៉ានីន។ លោកបានមានប្រសាសន៍សរសើរ ម៉ានីន ថាតាំងពីតូចមកនាងរៀនពូកែរហូត មានពិន្ទុប្រចាំខែគឺលេខ១ដល់លេខ៥ជានិច្ច។
ចំណែកយុវនារី ម៉ានីន បានបង្ហាញទស្សនៈរបស់នាងថា បន្ទាប់ពីការរកឃើញពីការផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតពីផ្លែល្ហុងខ្វង ដោយបានទទួលពានរង្វាន់ពិភពលោកផ្នែកថាមពល កាលពីពាក់កណ្ដាលខែមេសាកន្លងមក នាងបានត្រៀមខ្លួនជានិច្ចដើម្បីផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងនេះដល់យុវជន និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទូទៅ។ ព្រោះការរកឃើញនេះ អន្តរជាតិមានការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងណាស់ ហេតុនេះនាងចង់ឲ្យរូបមន្តដែលរកឃើញនេះបានក្លាយជាសារប្រយោជន៍ សម្រាប់សង្គមជាតិខ្មែរ៕
ភ្នំពេញ៖ ប្រេងម៉ាហ្សូតផលិតចេញពីផ្លែល្ហុងខ្វង គឺជាថាមពលដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសក្រីក្រ។ នៅអាស៊ីប្រទេសដែលឈានមុខគេក្នុងការផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតពីផ្លែ ល្ហុងខ្វងនេះ គឺប្រទេសហ្វីលីពីន បន្ទាប់មកប្រទេសចិនក៏មានផលិតដែរ ដែលអាចជួយកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកប្រេងនាំចូល ការរក្សាលំនឹងតម្លៃ និងការកាត់បន្ថយការបំពុលបរិស្ថាន។
កញ្ញា សំអាង ម៉ានីន ដែលទើបវិលត្រឡប់ពីទទួលពានរង្វាន់មេដាយមាសផ្នែកថាមពល ពានរង្វាន់ជាអ្នកមានការប្រឹងប្រែងហ្មត់ចត់ក្នុងការសិក្សា ស្រាវជ្រាវ និងអ្នកផ្ដួចផ្ដើមដំណោះស្រាយថាមពល ព្រមទាំងពានរង្វាន់អាហារូបករណ៍៤ឆ្នាំ រៀននៅសកលវិទ្យាល័យល្បីឈ្មោះនៅក្រៅប្រទេស បានចាត់ទុកការផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតពីល្ហុងខ្វងថា ជាថាមពលដ៏មានសារសំខាន់។ វត្ថុធាតុដើមនៃការផលិតជីវៈប្រេងម៉ាហ្សូតគឺប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាអាច ដាំបានដោយរបៀបសាមញ្ញ។
តាមការប្រសិទ្ធនាមថា អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រវ័យក្មេងកញ្ញា សំអាង ម៉ានីន ដែលជាយុវនារីខ្មែរ ម្នាក់ឯងទទួលបានពានរង្វាន់ពិភពលោកចំនួនបីបានរៀបរាប់ឲ្យដឹងថា ដើមល្ហុងខ្វងបន្ទាប់ពីបណ្ដុះហើយគេយកទៅដាំរយៈពេល៦ខែ រួចវានឹងឲ្យផលដល់រយៈពេលពី៦០ទៅ៧០ឆ្នាំ។ ក្នុងផ្លែល្ហុងខ្វង១០០គីឡូក្រាម អាចផលិតបានប្រេងម៉ាហ្សូតពី៣០ទៅ៣៥លីត្រ។ ប្រេងម៉ាហ្សូតផ្លែល្ហុងខ្វងនេះនឹងត្រូវប្រើជាថាមពលសម្រាប់ចាក់ ម៉ាស៊ីនគោយន្ត ម៉ាស៊ីនបូមទឹក និងគ្រឿងចក្រធ្វើកសិកម្ម។
អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រវ័យក្មេងអាយុ១៦ឆ្នាំ សំអាង ម៉ានីន បានឲ្យដឹងពីរូបមន្តនៃការផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតពីផ្លែល្ហុងខ្វងថា ជាដំបូងត្រូវយកគ្រាប់ផ្លែល្ហុងខ្វងលីងឲ្យមានកម្ដៅ៦០អង្សាសេ ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ល្ហុងខ្វងបញ្ចេញសារធាតុប្រេងបានច្រើន។ បន្ទាប់មក គេត្រូវបកសម្បកខាងក្រៅចេញ ដោយទុកសាច់សខាងក្នុង។
ពេលបានសាច់សនៃគ្រាប់ល្ហុងខ្វងហើយ គេយកវាទៅកៀបដោយប្រើកម្លាំងសង្កត់ខ្លាំងដើម្បីយកប្រេង។ បន្ទាប់មកត្រូវយកប្រេងនេះក្រឡុកក្នុងម៉ាស៊ីនក្រឡុក ដើម្បីបំបែកកាកសំណល់ដែលនៅក្នុងប្រេង។
ក្រោយការក្រឡុកជាតិប្រេងល្ហុងខ្វងរួចគេយកប្រេងនេះដាក់ចម្រោះ ដោយអេប៉ុង និងក្រណាត់ចំនួន២៦ជាន់។ ការធ្វើរបៀបនេះដើម្បីឲ្យប្រេងល្ហុងខ្វងមានជាតិថ្លា។ បន្ទាប់ពីចម្រោះដោយអេប៉ុងនិងក្រណាត់២៦ជាន់ហើយ គេយកប្រេងនេះទៅច្រោះនិងតម្រងចម្រោះប្រេងរថយន្តថែមទៀត ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រេងកាន់តែថ្លា និងថែមទាំងដកចេញកាកសំណល់ពីក្នុងប្រេង។
កញ្ញា ម៉ានីន រៀបរាប់ឲ្យដឹងបន្តទៀតថា ប្រេងបង្ហូរចេញពីការចម្រោះតម្រងប្រេងរថយន្តនេះ ពុំទាន់ក្លាយជាប្រេងម៉ាហ្សូតទេ។ វាគ្រាន់តែជាប្រេងគ្រាប់ល្ហុងខ្វងតែប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទាប់ពីនេះ គេត្រូវធ្វើវាតាមភាសាអង់គ្លេសថា Titrantion ធ្វើតាមរូបមន្តនេះ ដើម្បីឲ្យដឹងថា តើមានជាតិខ្លាញ់នៅក្នុងប្រេងតិចឬច្រើន។
ខណៈពេលអនុវត្តរូបមន្តខាងលើនេះ ជាលទ្ធផលពុំក្លាយជាប្រេងម៉ាហ្សូតទេគឺក្លាយជាសប៊ូ ឬចាហ៊ួយ។ ប៉ុន្តែសាប៊ូនេះពុំគ្រប់គ្រាន់តាមស្តង់ដារជាសាប៊ូដែលអាចប្រើបាន ទេ។ ដូច្នេះគេត្រូវឈានទៅធ្វើលក្ខខណ្ឌមួយទៀតគឺការបំប្លែងជាតិ ខ្លាញ់ទាំងអស់នោះឲ្យទៅជាប្រេង។ លក្ខខណ្ឌនេះត្រូវប្រើអាស៊ីត និងមេតាណុលតាមកម្រិតមួយរួចចាក់ចូលប្រេងល្ហុងខ្វង។ ប្រេងលាយជាមួយអាស៊ីត និងមេតាណុលនេះត្រូវយកទៅក្រឡុកលើភ្លើង ឲ្យមានកម្ដៅ៥៥អង្សាសេក្នុងរយៈពេលមួយម៉ោង។ បន្ទាប់មករក្សាទុកប្រេងក្រឡុកឲ្យវារងរួចយកជាតិខ្លាញ់ចេញឲ្យ អស់ ដោយយកតែប្រេងសុទ្ធ ដើម្បីយកទៅពិនិត្យលក្ខខណ្ឌបច្ចេកទេសមួយលើកទៀត។ ការធ្វើរបៀបនេះគឺឲ្យដឹងពីបរិមាណប៉ូតាស្យូមអ៊ីដ្រុកស៊ីត ទើបឈានទោធ្វើលក្ខខណ្ឌមួយលើកទៀត គឺការបំប្លែងឲ្យទៅជាប្រេងម៉ាហ្សូត។
កញ្ញា ម៉ានីន ឲ្យដឹងបន្ថែមទៀតថា បន្ទាប់ពីដំណើរការផលិតបានចេញជាប្រេងម៉ាហ្សូតហើយគេត្រូវយកវា ធ្វើពិសោធន៍ ដោយយកប្រេងម៉ាហ្សូតធ្វើសំយោគជាមួយទឹក ដើម្បីឲ្យដឹងថា ប្រេងម៉ាហ្សូតនេះមានជាតិខ្លាញ់ ឬយ៉ាងណា។ ប្រសិនបើប្រេងម៉ាហ្សូតនេះអស់ជាតិខ្លាញ់ គឺប្រេងមានជាតិថ្លា តែបើនៅជាតិខ្លាញ់ប្រេងនឹងមានពណ៌ល្អក់។
ក្រោយពីការធ្វើបម្លែងរវាងប្រេងប្រេង និងទឹករួចហើយ គេយកប្រេងទោរំហួតជាមួយពន្លឺព្រះអាទិត្យរយៈពេល៣ម៉ោង ដើម្បីឲ្យទឹកហួតចេញអស់។ បន្ទាប់មក យកជាតិប្រេងនេះទៅច្រោះនឹងតម្រងរថយន្តជាថ្មីទៀត ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ប្រេងម៉ាហ្សូតនេះថ្លាល្អ គ្មានជាតិទឹក ជាតិខ្លាញ់អ្វីទាំងអស់ សម្រាប់យកទៅប្រើប្រាស់គ្រឿងចក្រកសិកម្ម។
កញ្ញាម៉ានីន អធិប្បាយដោយបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា ទម្រាំសិក្សាស្រាវជ្រាវឈានដល់ការផលិតបានជាប្រេងម៉ាហ្សូតពីផ្លែ ល្ហុងខ្វងនេះ នាងបានចំណាយពេលវេលាទាំងយប់ទាំងថ្ងៃជាច្រើនខែ។ ក្នុងរយៈពេលសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះទៀតសោត ការធ្វើខុសពុំចេញលទ្ធផល គឺរាប់ដងមិនអស់ទេ។ នាបន្ថែមថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវតាមអ៊ិនធើណេត គឺធ្វើមិនចេញអ្វីសោះឡើយ។ វាចេញតែចាហួយ និងសាប៊ូដែលប្រើមិនកើតតែប៉ុណ្ណោះ។
សំអាង ម៉ានីន ឲ្យដឹងបន្តថាដោយមានការខិតខំព្យាយាមយ៉ាងអំណត់ដូចនេះ ទើបការរកឃើញរូបមន្តរបស់នាងមានភាពច្បាស់លាស់ ធ្វើឲ្យគណៈកម្មការអន្តរជាតិ ដែលមានអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រវ័យក្មេងប្រមាណជិត១,២៥០នាក់ មកពី៦០ប្រទេសទទួលស្គាល់ និងមានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង ដោយប្រកាសប្រគល់ពានរង្វាន់ចំនួនបីសម្រាប់នាងតែម្នាក់ឯង។ នាងបន្តថា ការប្រកួតប្រជែងស្នាដៃអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រវ័យក្មេងរយៈពេល៥ថ្ងៃ (១៥-២០ខែមេសា) នៅទីក្រុងហូស្តុន រដ្ឋតិចសាស់សហរដ្ឋអាមេរិក នាពេលកន្លងមក ធ្វើឲ្យគ្រប់ជនជាតិលើពិភពលោកចាប់អារម្មណ៍ពីកម្ពុជា។
យុវនារី សំអាង ម៉ានីន បច្ចុប្បន្នរៀនថ្នាក់ទី១១ នៃសាលាអន្តរជាតិ ZAMAN រាជធានីភ្នំពេញ។ ឪពុករបស់ ម៉ានីនឈ្មោះ ព្រៃ សំអាង មានអាយុ៤៩ឆ្នាំ ជានាយកគណនេយ្យក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូមេមត់ និងអ្នកស្រី ហេង ច័ន្ទលីដា អាយុ៤៥ឆ្នាំ ជាម្ដាយកំពុងធ្វើការជាមន្ត្រីសមាគមថែទាំសុខភាពគ្រួសារនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា រ៉ាក់។
ឪពុកនិងម្ដាយរបស់ ម៉ានីន ឲ្យដឹងថា លោកមានកូនស្រីតែម្នាក់គត់គឺ សំអាង ម៉ានីន។ លោកបានមានប្រសាសន៍សរសើរ ម៉ានីន ថាតាំងពីតូចមកនាងរៀនពូកែរហូត មានពិន្ទុប្រចាំខែគឺលេខ១ដល់លេខ៥ជានិច្ច។
ចំណែកយុវនារី ម៉ានីន បានបង្ហាញទស្សនៈរបស់នាងថា បន្ទាប់ពីការរកឃើញពីការផលិតប្រេងម៉ាហ្សូតពីផ្លែល្ហុងខ្វង ដោយបានទទួលពានរង្វាន់ពិភពលោកផ្នែកថាមពល កាលពីពាក់កណ្ដាលខែមេសាកន្លងមក នាងបានត្រៀមខ្លួនជានិច្ចដើម្បីផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងនេះដល់យុវជន និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទូទៅ។ ព្រោះការរកឃើញនេះ អន្តរជាតិមានការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងណាស់ ហេតុនេះនាងចង់ឲ្យរូបមន្តដែលរកឃើញនេះបានក្លាយជាសារប្រយោជន៍ សម្រាប់សង្គមជាតិខ្មែរ៕
មេរៀនមួយសម្រាប់ស្ត្រីក្នុងចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍
Send to friendកំណែដែលងាយស្រួលបោះពុម្ព
នាពេលថ្មីៗនេះ កាសែតក្នុងស្រុកមួយបានផ្សាយថា ស្ត្រីខ្មែរម្នាក់នៅឯខេត្តកំពង់ធំបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅស្ថានទូត នៃប្រទេសបែលហ្សិកប្រចាំកម្ពុជា ដើម្បីទាមទារសុំឲ្យប្ដីរបស់ខ្លួនជាជនជាតិបែលហ្សិកដែលបានលួច គេចខ្លួនត្រឡប់ទៅស្រុកវិញ ហើយបាត់ដំណឹងសូន្យឈឹងនោះឲ្យជួយផ្ដល់អាហារកិច្ចចិញ្ចឹមកូនស្រី។
កាសែតបានរាយការណ៍ថា ស្ត្រីខ្មែររូបនោះបានពឹងពាក់ចាងហ្វាងកាសែតម្នាក់ឲ្យជួយយកពាក្យបណ្ដឹងនេះទៅស្ថានទូតបែលហ្សិក ដោយគាត់មិនទាន់បានដឹងថា ពាក្យបណ្ដឹងនោះបានទៅដល់ស្ថានទូតបែលហ្សិកឬក៏អត់នោះទេ។
ជាការពិត ករណីបែបនេះទំនងជាករណីដ៏កម្រមួយ ដែលមានជនជាតិស្បែកសច្រមុះស្រួចលួចរត់ចោល ដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវចំពោះប្រពន្ធកូនដែលមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ ស្របច្បាប់បែបនេះ។ មែនហើយ ពិតជាមានច្រើនដែលបុរសបរទេសបានរួមមេត្រីជាមួយស្ត្រីខ្មែរ ដោយខ្លះបានកូន ហើយខ្លះទៀតក៏មិនទាន់បាន ហើយពួកគេបានដាក់មេផាយបិតសាប៊ូបាតជើងរត់ចោលនារីខ្មែរគ្មានងាក ក្រោយ ទុកឲ្យនារីខ្មែរចិញ្ចឹមកូនលេងតែម្នាក់ឯងយ៉ាងកណ្ដោចកណ្ដែងក្នុង វាលវដ្តសង្សារនេះ។ ប៉ុន្តែករណីនេះច្រើនតែកើតមានចំពោះគូស្នេហ៍ដែលមិនមានមង្គលការ ស្របច្បាប់ ពិសេសនៅជំនាន់អ៊ុនតាក់នាឆ្នាំ ១៩៩០-៩៣ ដែលកាលពីពេលនោះមានជនបរទេសទាំងអាស៊ី អឺរ៉ុប ទាំងអាហ្វ្រិក និងអាមេរិករាប់សែននាក់ដែលបានមកជួយសម្របសម្រួលការងារបោះឆ្នោត ជាតិលើកដំបូងនៅកម្ពុជាយើង បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមហែកហួរគ្នាអស់រយៈពេល ២០ ឆ្នាំគឺចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩០។ បច្ចុប្បន្នមានកូនអ៊ុនតាក់ច្រើនណាស់ដែលពួកគេរស់នៅពេញវ័យ តែមិនដឹងឪពុកនៅទីណា។ អ៊ុនតាក់ជាពាក្យដែលបានមកពីអក្សរអង់គ្លេសថា UNTAC (United Nations Transitional Authority in Cambodia) ដោយមានន័យថា អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា។
ឥឡូវយើងនិយាយតែពីរឿងគូស្នេហ៍ដែលមានមង្គលការ ឬមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របច្បាប់វិញម្ដង។ ករណីស្រដៀងគ្នាទៅនឹងស្ត្រីនៅខេត្តកំពង់ធំខាងលើនេះគឺពិតជាកើត មានរាប់មិនអស់ចំពោះបុរសអាស៊ី។ ចុះបុរសខ្មែររបស់យើងវិញយ៉ាងម៉េចដែរ? ពិបាកនឹងនិយាយណាស់ គឺហាទៅវាស្លាក់ខ្ជាក់ទៅវាស្លែង តែបើមិននិយាយ គឺមិនបាន គឺត្រូវតែរំលឹកខ្លះព្រោះនៅក្នុងសង្គមរបស់យើង ករណីបែបនេះគឺមានច្រើនមែនទែន។ មានបុរសជាច្រើនបានបោះបង់ចោលប្រពន្ធកូនទុកឲ្យរស់នៅវេទនា ហើយខ្លួនបែរជាទៅរស់នៅជាមួយនារីផ្សេងយ៉ាងត្រជាក់ចិត្ត។ ចំណែកឯស្ត្រីជាភរិយា ពិសេសស្ត្រីរស់នៅតាមតំបន់ជនបទ ដែលការអប់រំផ្នែកចំណេះដឹងទូទៅរបស់ពួកគេមានកម្រិតទាប ហើយមិនអាចទទួលសេវាការពារផ្នែកច្បាប់បានគ្រប់គ្រាន់នោះ បែរជាទទួលរងគ្រោះ ដែលពួកគេជាទូទៅនៅតែគិតថាជាផលកម្មរបស់ពួកគេទៅវិញ ។ ការគិតបែបនេះពិតជាមានកំហុសយ៉ាងធ្ងន់មិនត្រឹមតែចំពោះខ្លួនឯង ប៉ុណ្ណោះនោះទេ តែថែមទាំងចំពោះកូនចៅ និងក្នុងសង្គមគ្រួសារទាំងមូល ដោយបណ្ដោយឲ្យបុរសកំហូចមិនបានបំពេញតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវក្នុងនាមជាស្វាមី និងជាឪពុក។ សូម្បីតែសត្វតិរច្ឆានក៏វារកចំណីឲ្យកូនរបស់វាស៊ីបានធំធាត់ និងបង្រៀនឲ្យចេះដើរ រត់ លូននិងអាចរកចំណីបានខ្លះដែរ មុននឹងពួកវាបោះបង់កូនរបស់ខ្លួនចោលនោះ។ ចុះមនុស្សវិញ? បើមិនមានការទទួលខុសត្រូវដូចខាងលើនោះទេគឺពិតជាអន់ជាងសត្វ តិរច្ឆានទៅទៀត។ យើងសូមទោសក្នុងការនិយាយបែបនេះដល់លោកបុរសៗដែលគ្មានការទទួលខុស ត្រូវចំពោះប្រពន្ធកូននោះ!
មិនអាចប្រកែកបានទេដែលថា ស្ត្រីខ្មែរយើងភាគច្រើនមានការអត់ធ្មត់ ខាំមាត់សង្កត់ចិត្ត អោបទុក្ខក្នុងដើមទ្រូង សុខចិត្តលំបាកទាំងកាយទាំងចិត្តតែម្នាក់ឯង ដោយបណ្ដោយឲ្យស្វាមីវង្វេងបឹងពុលនឹងកាមទេពទៅមួយខ្យល់ និងទុកឱកាសបានកែខ្លួនវិលមករកទ្រនំដើមសាងជីវិតថ្មីលើចំណង ស្នេហ៍ចាស់វិញ។ ការទុកឱកាសបែបនេះ ព្រោះស្ត្រីខ្មែរយល់ថា ខ្លួនមិនចង់ឲ្យបុរសជាស្វាមីដែលខ្លួនបានស្រឡាញ់អោបនៅនឹងដើម ទ្រូង និងជាឧពុករបស់កូនរបស់ខ្លួនត្រូវជាប់ទោសទណ្ឌពីការប្ដឹងផ្ដល់ នោះឡើយ។ ជាការពិត មានបុរសខ្លះក៏បានភ្ញាក់ខ្លួនដូចខ្មោចប្រាំពីរថ្ងៃ ហើយបានវិលត្រឡប់មកផ្ទះវិញជួបជុំប្រពន្ធកូនតាមសម្រួល ហើយក៏មានបុរសខ្លះទៀត ដែលខ្មែរយើងតែងតែនិយាយថា "កែមិនឡើង" ដោយបណ្ដោយខ្លួនទៅតាមកាមតណ្ហាមួយទំហឹង យកមួយទៅមួយព្រោះខ្លួនមានមន្តស្នេហ៍ ហើយមិនចូលចិត្តរបស់ដដែលៗនោះទេ។ ពួកគេពិតជាមានសំណាងអីម្លេះហ៎្ន!
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ ស្ត្រីត្រូវដឹងសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ហើយហ៊ានក្រោកឈរឡើងដើម្បីសេរីភាពស្របច្បាប់។ ស្ត្រីត្រូវតែដឹងពីអ្វីដែលនៅជុំវិញខ្លួន ដើម្បីត្រៀមដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើតមានឡើងជាយថាហេតុ។ ឧទាហរណ៍មួយរបស់ស្ត្រីនៅខេត្តកំពង់ធំនេះ គឺជាមេរៀនមួយដែលស្ត្រីខ្មែរគ្រប់រូបត្រូវតែចងចាំ ហើយត្រូវស្វែងយល់ឲ្យបានស៊ីជម្រៅពីចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ មិនថាឡើយជាមួយបុរសជនជាតិបរទេសនោះទេ តែក៏ជាមួយនឹងបុរសកម្ពុជាដូចគ្នាដែរ។ ការយល់ច្បាស់ពីច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍ និងគ្រួសារ ដោយរួមទាំងច្បាប់ផ្សេងៗទៀត ដូចជាច្បាប់ស្ដីពីឯកពន្ធភាព ដែលរៀបរាប់ពីទោសទណ្ឌនៃការផិតក្បត់ក្នុងចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងច្បាប់ស្ដីពីការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និងកិច្ចការពារជនរងគ្រោះជាដើម គឺសុទ្ធតែមានប្រយោជន៍សម្រាប់ស្ត្រីគ្រប់ៗរូបក្នុងការការពារ ខ្លួនឯងផង និងអ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធផង ដូចជាកូនចៅ និងអ្នកដែលរស់ជុំវិញខ្លួន ក៏ដូចជាអ្នករស់នៅក្នុងសហគមន៍របស់ខ្លួនដែរ។
ស្ត្រីទាំងអស់ត្រូវគិតថា ខ្លួនមិនមែនឯកោនោះទេ ព្រោះខ្លួនកំពុងរស់នៅក្នុងសង្គមមួយដែលសម្បូណ៌ដោយច្បាប់។ស្ត្រី ត្រូវចេះស្វះស្វែងរកការប្រឹក្សាយោបល់តាមរយៈសហគមន៍ តាមរយៈសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ឬក៏តាមរយៈអ្នកតំណាងរាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ ជាងនេះទៅទៀតនៅប្រទេសរបស់យើងឥឡូវ ក៏មានសមាគមអ្នកច្បាប់ ដែលមានមេធាវីជួយការពារក្ដីឲ្យជនរងគ្រោះក្រីក្រដោយមិនគិតថ្លៃ សេវាទៀតផង។
ដោយសារតែជួយលើកស្ទួយសិទ្ធិស្ត្រី និងយេនឌ័រនេះហើយ ទើបសង្គមរបស់យើងតែងតែបានប្រារព្ធពិធីទិវានារីអន្តរជាតិ ៨ មីនា ដើម្បី លើកស្ទួយសិទ្ធិស្ត្រី និងលើកទឹកចិត្តពួកគេឲ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងការងារនៅក្នុងសង្គម និងទិវាយុទ្ធនាការ ១៦ ថ្ងៃ (បំពាក់បូពណ៌ស) ដែលជាទិវាបង្ហាញពីសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងអំពើហិង្សាទៅលើស្ត្រីនិងកុមារ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងមានអង្គការស្ត្រី យើងមានបណ្ដាញស្ត្រី ហើយនិងមានអង្គការគាំទ្រការងារស្ត្រី ដែល ទាំងអស់ខាងលើនេះពិតជាអាចជួយការពារស្ត្រីតាមផ្លូវច្បាប់បាន។ ការយល់ដឹង និងការហ៊ានប្រឈមទៅនឹងបញ្ហាតាមផ្លូវច្បាប់គឺអាចឲ្យស្ត្រីទទួល បានផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់ មិនថាឡើយពីចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍នោះទេ តែក៏បានមកពីការងារផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងសង្គមទាំងមូលដែរ។ នៅក្នុងសង្គមមួយ បើស្ត្រីជាច្រើនមានបញ្ហាក្លាយជាស្ត្រីមេម៉ាយដោយមិនបានទទួលផល ស្របច្បាប់ពីចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ខ្លួននោះ នោះនាំឲ្យកូនចៅ និងក្រុមគ្រួសាររបស់គេមានបញ្ហា ហើយបើក្រុមគ្រួសារជាច្រើនមានបញ្ហា នោះវាជាបន្ទុកមួយដ៏ធំនៅក្នុងសង្គមដែលជាអម្រែកមួយដ៏ធ្ងន់ របស់មេដឹកនាំប្រទេស។
ហេតុនេះ ខណៈដែលមានការជួយជ្រោមជ្រែង និងលើកស្ទួយពីសង្គម ស្ត្រីខ្លួនឯងត្រូវតែខិតខំស្វែងយល់ពីសិទ្ធិ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់ខ្លួន របស់គ្រួសារ និងរបស់សង្គមទាំងមូលផង។ បន្ថែមពីលើនេះ ស្ត្រីត្រូវមានជំនឿលើខ្លួនឯង ហើយត្រូវពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនទាំងចំណេះដឹង និងចំណេះធ្វើ ដោយមិនត្រូវពឹងផ្អែកលើសេដ្ឋកិច្ចទាំងស្រុងពីបុរសជាស្វាមីនោះ ទេ។ ពាក្យបុរាណមួយឃ្លាបានពោលថា "សំណាបយោងដី ស្រីយោងបុរស"។ ពាក្យមួយឃ្លានេះពិតជាមានន័យទូលំទូលាយ ដែលអាចបញ្ជាក់បានថា ស្ត្រីគឺជាកម្លាំងមិនអាចខ្វះបានទាំងនៅក្នុងសង្គមគ្រួសារ និងទាំងនៅក្នុងសង្គមជាតិទាំងមូល។
និយាយសរុបមកវិញ មេរៀនដែលកើតមានចំពោះស្ត្រីខាងលើគឺជាបទពិសោធន៍មួយដែលយើងទាំង អស់គ្នាត្រូវតែចងចាំ ហើយស្ត្រីគ្រប់រូបត្រូវតែស្វែងយល់ឲ្យបានច្បាស់ពីចំណង អាពាហ៍ពិពាហ៍មុននឹងសម្រេចចិត្តរួមសំវាសនឹងបុរសណាម្នាក់។ មនុស្សគ្រប់ៗរូបទាំងស្ត្រីទាំងបុរសមានសិទ្ធិស្មើគ្នាដែលមានចែង នៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស៕
Send to friendកំណែដែលងាយស្រួលបោះពុម្ព
នាពេលថ្មីៗនេះ កាសែតក្នុងស្រុកមួយបានផ្សាយថា ស្ត្រីខ្មែរម្នាក់នៅឯខេត្តកំពង់ធំបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅស្ថានទូត នៃប្រទេសបែលហ្សិកប្រចាំកម្ពុជា ដើម្បីទាមទារសុំឲ្យប្ដីរបស់ខ្លួនជាជនជាតិបែលហ្សិកដែលបានលួច គេចខ្លួនត្រឡប់ទៅស្រុកវិញ ហើយបាត់ដំណឹងសូន្យឈឹងនោះឲ្យជួយផ្ដល់អាហារកិច្ចចិញ្ចឹមកូនស្រី។
កាសែតបានរាយការណ៍ថា ស្ត្រីខ្មែររូបនោះបានពឹងពាក់ចាងហ្វាងកាសែតម្នាក់ឲ្យជួយយកពាក្យបណ្ដឹងនេះទៅស្ថានទូតបែលហ្សិក ដោយគាត់មិនទាន់បានដឹងថា ពាក្យបណ្ដឹងនោះបានទៅដល់ស្ថានទូតបែលហ្សិកឬក៏អត់នោះទេ។
ជាការពិត ករណីបែបនេះទំនងជាករណីដ៏កម្រមួយ ដែលមានជនជាតិស្បែកសច្រមុះស្រួចលួចរត់ចោល ដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវចំពោះប្រពន្ធកូនដែលមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ ស្របច្បាប់បែបនេះ។ មែនហើយ ពិតជាមានច្រើនដែលបុរសបរទេសបានរួមមេត្រីជាមួយស្ត្រីខ្មែរ ដោយខ្លះបានកូន ហើយខ្លះទៀតក៏មិនទាន់បាន ហើយពួកគេបានដាក់មេផាយបិតសាប៊ូបាតជើងរត់ចោលនារីខ្មែរគ្មានងាក ក្រោយ ទុកឲ្យនារីខ្មែរចិញ្ចឹមកូនលេងតែម្នាក់ឯងយ៉ាងកណ្ដោចកណ្ដែងក្នុង វាលវដ្តសង្សារនេះ។ ប៉ុន្តែករណីនេះច្រើនតែកើតមានចំពោះគូស្នេហ៍ដែលមិនមានមង្គលការ ស្របច្បាប់ ពិសេសនៅជំនាន់អ៊ុនតាក់នាឆ្នាំ ១៩៩០-៩៣ ដែលកាលពីពេលនោះមានជនបរទេសទាំងអាស៊ី អឺរ៉ុប ទាំងអាហ្វ្រិក និងអាមេរិករាប់សែននាក់ដែលបានមកជួយសម្របសម្រួលការងារបោះឆ្នោត ជាតិលើកដំបូងនៅកម្ពុជាយើង បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមហែកហួរគ្នាអស់រយៈពេល ២០ ឆ្នាំគឺចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩០។ បច្ចុប្បន្នមានកូនអ៊ុនតាក់ច្រើនណាស់ដែលពួកគេរស់នៅពេញវ័យ តែមិនដឹងឪពុកនៅទីណា។ អ៊ុនតាក់ជាពាក្យដែលបានមកពីអក្សរអង់គ្លេសថា UNTAC (United Nations Transitional Authority in Cambodia) ដោយមានន័យថា អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា។
ឥឡូវយើងនិយាយតែពីរឿងគូស្នេហ៍ដែលមានមង្គលការ ឬមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របច្បាប់វិញម្ដង។ ករណីស្រដៀងគ្នាទៅនឹងស្ត្រីនៅខេត្តកំពង់ធំខាងលើនេះគឺពិតជាកើត មានរាប់មិនអស់ចំពោះបុរសអាស៊ី។ ចុះបុរសខ្មែររបស់យើងវិញយ៉ាងម៉េចដែរ? ពិបាកនឹងនិយាយណាស់ គឺហាទៅវាស្លាក់ខ្ជាក់ទៅវាស្លែង តែបើមិននិយាយ គឺមិនបាន គឺត្រូវតែរំលឹកខ្លះព្រោះនៅក្នុងសង្គមរបស់យើង ករណីបែបនេះគឺមានច្រើនមែនទែន។ មានបុរសជាច្រើនបានបោះបង់ចោលប្រពន្ធកូនទុកឲ្យរស់នៅវេទនា ហើយខ្លួនបែរជាទៅរស់នៅជាមួយនារីផ្សេងយ៉ាងត្រជាក់ចិត្ត។ ចំណែកឯស្ត្រីជាភរិយា ពិសេសស្ត្រីរស់នៅតាមតំបន់ជនបទ ដែលការអប់រំផ្នែកចំណេះដឹងទូទៅរបស់ពួកគេមានកម្រិតទាប ហើយមិនអាចទទួលសេវាការពារផ្នែកច្បាប់បានគ្រប់គ្រាន់នោះ បែរជាទទួលរងគ្រោះ ដែលពួកគេជាទូទៅនៅតែគិតថាជាផលកម្មរបស់ពួកគេទៅវិញ ។ ការគិតបែបនេះពិតជាមានកំហុសយ៉ាងធ្ងន់មិនត្រឹមតែចំពោះខ្លួនឯង ប៉ុណ្ណោះនោះទេ តែថែមទាំងចំពោះកូនចៅ និងក្នុងសង្គមគ្រួសារទាំងមូល ដោយបណ្ដោយឲ្យបុរសកំហូចមិនបានបំពេញតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវក្នុងនាមជាស្វាមី និងជាឪពុក។ សូម្បីតែសត្វតិរច្ឆានក៏វារកចំណីឲ្យកូនរបស់វាស៊ីបានធំធាត់ និងបង្រៀនឲ្យចេះដើរ រត់ លូននិងអាចរកចំណីបានខ្លះដែរ មុននឹងពួកវាបោះបង់កូនរបស់ខ្លួនចោលនោះ។ ចុះមនុស្សវិញ? បើមិនមានការទទួលខុសត្រូវដូចខាងលើនោះទេគឺពិតជាអន់ជាងសត្វ តិរច្ឆានទៅទៀត។ យើងសូមទោសក្នុងការនិយាយបែបនេះដល់លោកបុរសៗដែលគ្មានការទទួលខុស ត្រូវចំពោះប្រពន្ធកូននោះ!
មិនអាចប្រកែកបានទេដែលថា ស្ត្រីខ្មែរយើងភាគច្រើនមានការអត់ធ្មត់ ខាំមាត់សង្កត់ចិត្ត អោបទុក្ខក្នុងដើមទ្រូង សុខចិត្តលំបាកទាំងកាយទាំងចិត្តតែម្នាក់ឯង ដោយបណ្ដោយឲ្យស្វាមីវង្វេងបឹងពុលនឹងកាមទេពទៅមួយខ្យល់ និងទុកឱកាសបានកែខ្លួនវិលមករកទ្រនំដើមសាងជីវិតថ្មីលើចំណង ស្នេហ៍ចាស់វិញ។ ការទុកឱកាសបែបនេះ ព្រោះស្ត្រីខ្មែរយល់ថា ខ្លួនមិនចង់ឲ្យបុរសជាស្វាមីដែលខ្លួនបានស្រឡាញ់អោបនៅនឹងដើម ទ្រូង និងជាឧពុករបស់កូនរបស់ខ្លួនត្រូវជាប់ទោសទណ្ឌពីការប្ដឹងផ្ដល់ នោះឡើយ។ ជាការពិត មានបុរសខ្លះក៏បានភ្ញាក់ខ្លួនដូចខ្មោចប្រាំពីរថ្ងៃ ហើយបានវិលត្រឡប់មកផ្ទះវិញជួបជុំប្រពន្ធកូនតាមសម្រួល ហើយក៏មានបុរសខ្លះទៀត ដែលខ្មែរយើងតែងតែនិយាយថា "កែមិនឡើង" ដោយបណ្ដោយខ្លួនទៅតាមកាមតណ្ហាមួយទំហឹង យកមួយទៅមួយព្រោះខ្លួនមានមន្តស្នេហ៍ ហើយមិនចូលចិត្តរបស់ដដែលៗនោះទេ។ ពួកគេពិតជាមានសំណាងអីម្លេះហ៎្ន!
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ ស្ត្រីត្រូវដឹងសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ហើយហ៊ានក្រោកឈរឡើងដើម្បីសេរីភាពស្របច្បាប់។ ស្ត្រីត្រូវតែដឹងពីអ្វីដែលនៅជុំវិញខ្លួន ដើម្បីត្រៀមដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើតមានឡើងជាយថាហេតុ។ ឧទាហរណ៍មួយរបស់ស្ត្រីនៅខេត្តកំពង់ធំនេះ គឺជាមេរៀនមួយដែលស្ត្រីខ្មែរគ្រប់រូបត្រូវតែចងចាំ ហើយត្រូវស្វែងយល់ឲ្យបានស៊ីជម្រៅពីចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ មិនថាឡើយជាមួយបុរសជនជាតិបរទេសនោះទេ តែក៏ជាមួយនឹងបុរសកម្ពុជាដូចគ្នាដែរ។ ការយល់ច្បាស់ពីច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍ និងគ្រួសារ ដោយរួមទាំងច្បាប់ផ្សេងៗទៀត ដូចជាច្បាប់ស្ដីពីឯកពន្ធភាព ដែលរៀបរាប់ពីទោសទណ្ឌនៃការផិតក្បត់ក្នុងចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងច្បាប់ស្ដីពីការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និងកិច្ចការពារជនរងគ្រោះជាដើម គឺសុទ្ធតែមានប្រយោជន៍សម្រាប់ស្ត្រីគ្រប់ៗរូបក្នុងការការពារ ខ្លួនឯងផង និងអ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធផង ដូចជាកូនចៅ និងអ្នកដែលរស់ជុំវិញខ្លួន ក៏ដូចជាអ្នករស់នៅក្នុងសហគមន៍របស់ខ្លួនដែរ។
ស្ត្រីទាំងអស់ត្រូវគិតថា ខ្លួនមិនមែនឯកោនោះទេ ព្រោះខ្លួនកំពុងរស់នៅក្នុងសង្គមមួយដែលសម្បូណ៌ដោយច្បាប់។ស្ត្រី ត្រូវចេះស្វះស្វែងរកការប្រឹក្សាយោបល់តាមរយៈសហគមន៍ តាមរយៈសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ឬក៏តាមរយៈអ្នកតំណាងរាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ ជាងនេះទៅទៀតនៅប្រទេសរបស់យើងឥឡូវ ក៏មានសមាគមអ្នកច្បាប់ ដែលមានមេធាវីជួយការពារក្ដីឲ្យជនរងគ្រោះក្រីក្រដោយមិនគិតថ្លៃ សេវាទៀតផង។
ដោយសារតែជួយលើកស្ទួយសិទ្ធិស្ត្រី និងយេនឌ័រនេះហើយ ទើបសង្គមរបស់យើងតែងតែបានប្រារព្ធពិធីទិវានារីអន្តរជាតិ ៨ មីនា ដើម្បី លើកស្ទួយសិទ្ធិស្ត្រី និងលើកទឹកចិត្តពួកគេឲ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងការងារនៅក្នុងសង្គម និងទិវាយុទ្ធនាការ ១៦ ថ្ងៃ (បំពាក់បូពណ៌ស) ដែលជាទិវាបង្ហាញពីសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងអំពើហិង្សាទៅលើស្ត្រីនិងកុមារ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងមានអង្គការស្ត្រី យើងមានបណ្ដាញស្ត្រី ហើយនិងមានអង្គការគាំទ្រការងារស្ត្រី ដែល ទាំងអស់ខាងលើនេះពិតជាអាចជួយការពារស្ត្រីតាមផ្លូវច្បាប់បាន។ ការយល់ដឹង និងការហ៊ានប្រឈមទៅនឹងបញ្ហាតាមផ្លូវច្បាប់គឺអាចឲ្យស្ត្រីទទួល បានផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់ មិនថាឡើយពីចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍នោះទេ តែក៏បានមកពីការងារផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងសង្គមទាំងមូលដែរ។ នៅក្នុងសង្គមមួយ បើស្ត្រីជាច្រើនមានបញ្ហាក្លាយជាស្ត្រីមេម៉ាយដោយមិនបានទទួលផល ស្របច្បាប់ពីចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ខ្លួននោះ នោះនាំឲ្យកូនចៅ និងក្រុមគ្រួសាររបស់គេមានបញ្ហា ហើយបើក្រុមគ្រួសារជាច្រើនមានបញ្ហា នោះវាជាបន្ទុកមួយដ៏ធំនៅក្នុងសង្គមដែលជាអម្រែកមួយដ៏ធ្ងន់ របស់មេដឹកនាំប្រទេស។
ហេតុនេះ ខណៈដែលមានការជួយជ្រោមជ្រែង និងលើកស្ទួយពីសង្គម ស្ត្រីខ្លួនឯងត្រូវតែខិតខំស្វែងយល់ពីសិទ្ធិ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់ខ្លួន របស់គ្រួសារ និងរបស់សង្គមទាំងមូលផង។ បន្ថែមពីលើនេះ ស្ត្រីត្រូវមានជំនឿលើខ្លួនឯង ហើយត្រូវពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនទាំងចំណេះដឹង និងចំណេះធ្វើ ដោយមិនត្រូវពឹងផ្អែកលើសេដ្ឋកិច្ចទាំងស្រុងពីបុរសជាស្វាមីនោះ ទេ។ ពាក្យបុរាណមួយឃ្លាបានពោលថា "សំណាបយោងដី ស្រីយោងបុរស"។ ពាក្យមួយឃ្លានេះពិតជាមានន័យទូលំទូលាយ ដែលអាចបញ្ជាក់បានថា ស្ត្រីគឺជាកម្លាំងមិនអាចខ្វះបានទាំងនៅក្នុងសង្គមគ្រួសារ និងទាំងនៅក្នុងសង្គមជាតិទាំងមូល។
និយាយសរុបមកវិញ មេរៀនដែលកើតមានចំពោះស្ត្រីខាងលើគឺជាបទពិសោធន៍មួយដែលយើងទាំង អស់គ្នាត្រូវតែចងចាំ ហើយស្ត្រីគ្រប់រូបត្រូវតែស្វែងយល់ឲ្យបានច្បាស់ពីចំណង អាពាហ៍ពិពាហ៍មុននឹងសម្រេចចិត្តរួមសំវាសនឹងបុរសណាម្នាក់។ មនុស្សគ្រប់ៗរូបទាំងស្ត្រីទាំងបុរសមានសិទ្ធិស្មើគ្នាដែលមានចែង នៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស៕
ការធ្វើចំណាកស្រុក ដើម្បីរកការងារធ្វើបង្កឲ្យមានបញ្ហាស្មុគស្មាញ
Send to friendកំណែដែលងាយស្រួលបោះពុម្ព
រាជធានីភ្នំពេញ៖ ក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ បានរៀបចំបើកសិក្ខាសាលាមួយស្ដីពីការពិគ្រោះយោបល់លើគោលនយោបាយ ទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅសណ្ឋាគារសាន់វ៉េ កាលពីថ្ងៃទី៦ ឧសភា ក្រោមអធិបតីភាពលោក សេង សក្ដា អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានការងាររបស់ក្រសួងការងារ។
ថ្លែងសុន្ទរកថា នៅក្នុងឱកាសនោះលោក សេង សក្ដា បានឲ្យដឹងថា ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ (ឬការធ្វើចំណាកស្រុកដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ) កំពុងក្លាយជាផ្នែកមួយយ៉ាងសំខាន់នៃទីផ្សារការងារនាយុគសម័យ បច្ចុប្បន្ននេះ ទាំងនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ និងក្នុងបណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារក៏បានបង្កើតឡើងនូវបញ្ហាស្មុគស្មាញជាច្រើន ផងដែរ ដោយក្នុងនោះមានមតិពីរលើកឡើងផ្សេងពីគ្នា គឺមួយគាំទ្រការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ និងមួយទៀតជំទាស់នឹងការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ។ ចំពោះមតិគាំទ្រយល់ថា ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារបានជួយកាត់បន្ថយអត្រាភាពគ្មាន ការងារធ្វើនៅក្នុងប្រទេសបញ្ជូនបំពេញកង្វះខាតកម្លាំងពលកម្មក្នុង ប្រទេសទទួលផ្ដល់ឲ្យពលករទេសន្ដរប្រវេសន៍ទទួលបាននូវឱកាសអភិវឌ្ឍន៍ ជំនាញនៅក្រៅប្រទេស និងបញ្ជូនប្រាក់បញ្ញើត្រឡប់មកធ្វើការវិនិយោគលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ច ប្រទេសរបស់ខ្លួនវិញ។ ចំណែកឯមតិជំទាស់វិញយល់ថា ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ គឺជាការបរាជ័យក្នុងការបង្កើតការងារសមរម្យ ការបាត់បង់ធនធានមនុស្សក្នុងប្រទេសបញ្ជូន បង្កើនភាពប្រកួតប្រជែងទីផ្សារការងារក្នុងប្រទេសទទួលជាពិសេសចំពោះ កម្មករមានជំនាញតិចតួច និងការគំរាមកំហែងចំពោះសន្តិសុខរបស់ប្រទេសទទួល។
លោកអគ្គនាយកបន្តថា ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏យើងឃើញថា មានចំណុចរួមមួយពោលគឺ ប្រសិនបើទេសន្តរប្រវេសន៍ការងារត្រូវបានប្រព្រឹត្តទៅក្នុងប្រព័ន្ធ ស្របច្បាប់មានការគ្រប់គ្រងច្បាស់លាស់ត្រឹមត្រូវ និងមានតម្លាភាព នោះវានឹងផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់គ្រប់គ្នាទាំងអស់ ទាំងប្រទេសទទួល ទាំងប្រទេសបញ្ជូន ទាំងភ្នាក់ងារបញ្ជូន និងជាពិសេសពលករខ្លួនឯង។ ម្យ៉ាងវិញទៀតសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ គឺជាប្រធានបទដ៏រសើបមួយសម្រាប់ទាំងរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាអង្គការអន្តរជាតិ និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានាដែលកំពុងធ្វើការនៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជា។ ក្នុងពេលកន្លងមក ភាគច្រើននៃការអន្តរាគមន៍ និងការសិក្សាស្រាវជ្រាវនានាដែលទាក់ទងនឹងចលនាបំលាស់ទីរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋ គឺផ្ដោតទៅលើការជួញដូរមនុស្ស ការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទ និងការធ្វើបំលាស់ទីដោយបង្ខំ។ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤មក ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារបានក្លាយជាប្រធានបទដ៏សំខាន់មួយ សម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងសកម្មភាពគម្រោងនានា។
ជាក្រឹត្យក្រមធម្មជាតិ និងសង្គម ជីវិតមនុស្សរស់នៅ គឺអាស្រ័យដោយសារការធ្វើការងារ ដូច្នេះបំលាស់ទីដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើគឺជាបញ្ហាដែលពេលខ្លះ មិនអាចចៀសវាងបានឡើយ។ ជាទូទៅ បំលាស់ទីទាំងនៅក្នុងប្រទេស និងចេញក្រៅប្រទេស គឺជាការងាររងគ្រោះប្រសិនបើមិនមានវិធានការសមស្របដើម្បីការពារជន ទាំងនោះជាពិសេសចំពោះស្ត្រី និងកុមារ។ យើងសង្កេតឃើញផងដែរថា ឫសគល់នៃការជួញដូរមនុស្ស ការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទ ការកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្ម ការរីករាលដាលនៃជំងឺអេដស៍ គឺដោយសារកត្តានៃភាពក្រីក្រមិនមានការងារធ្វើ និងស្វែងរកការងារធ្វើដោយប្រថុយប្រថាន។ ដូច្នេះ ការដោះស្រាយបញ្ហាការងារដោយសមរម្យតាមរយៈការរៀបចំគោលនយោបាយដើម្បី គ្រប់គ្រងទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ (ទាំងចូល-ទាំងចេញ) ជាកត្តាចាំបាច់បំផុត៕
Send to friendកំណែដែលងាយស្រួលបោះពុម្ព
រាជធានីភ្នំពេញ៖ ក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ បានរៀបចំបើកសិក្ខាសាលាមួយស្ដីពីការពិគ្រោះយោបល់លើគោលនយោបាយ ទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅសណ្ឋាគារសាន់វ៉េ កាលពីថ្ងៃទី៦ ឧសភា ក្រោមអធិបតីភាពលោក សេង សក្ដា អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានការងាររបស់ក្រសួងការងារ។
ថ្លែងសុន្ទរកថា នៅក្នុងឱកាសនោះលោក សេង សក្ដា បានឲ្យដឹងថា ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ (ឬការធ្វើចំណាកស្រុកដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ) កំពុងក្លាយជាផ្នែកមួយយ៉ាងសំខាន់នៃទីផ្សារការងារនាយុគសម័យ បច្ចុប្បន្ននេះ ទាំងនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ និងក្នុងបណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារក៏បានបង្កើតឡើងនូវបញ្ហាស្មុគស្មាញជាច្រើន ផងដែរ ដោយក្នុងនោះមានមតិពីរលើកឡើងផ្សេងពីគ្នា គឺមួយគាំទ្រការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ និងមួយទៀតជំទាស់នឹងការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ។ ចំពោះមតិគាំទ្រយល់ថា ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារបានជួយកាត់បន្ថយអត្រាភាពគ្មាន ការងារធ្វើនៅក្នុងប្រទេសបញ្ជូនបំពេញកង្វះខាតកម្លាំងពលកម្មក្នុង ប្រទេសទទួលផ្ដល់ឲ្យពលករទេសន្ដរប្រវេសន៍ទទួលបាននូវឱកាសអភិវឌ្ឍន៍ ជំនាញនៅក្រៅប្រទេស និងបញ្ជូនប្រាក់បញ្ញើត្រឡប់មកធ្វើការវិនិយោគលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ច ប្រទេសរបស់ខ្លួនវិញ។ ចំណែកឯមតិជំទាស់វិញយល់ថា ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ គឺជាការបរាជ័យក្នុងការបង្កើតការងារសមរម្យ ការបាត់បង់ធនធានមនុស្សក្នុងប្រទេសបញ្ជូន បង្កើនភាពប្រកួតប្រជែងទីផ្សារការងារក្នុងប្រទេសទទួលជាពិសេសចំពោះ កម្មករមានជំនាញតិចតួច និងការគំរាមកំហែងចំពោះសន្តិសុខរបស់ប្រទេសទទួល។
លោកអគ្គនាយកបន្តថា ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏យើងឃើញថា មានចំណុចរួមមួយពោលគឺ ប្រសិនបើទេសន្តរប្រវេសន៍ការងារត្រូវបានប្រព្រឹត្តទៅក្នុងប្រព័ន្ធ ស្របច្បាប់មានការគ្រប់គ្រងច្បាស់លាស់ត្រឹមត្រូវ និងមានតម្លាភាព នោះវានឹងផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់គ្រប់គ្នាទាំងអស់ ទាំងប្រទេសទទួល ទាំងប្រទេសបញ្ជូន ទាំងភ្នាក់ងារបញ្ជូន និងជាពិសេសពលករខ្លួនឯង។ ម្យ៉ាងវិញទៀតសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ គឺជាប្រធានបទដ៏រសើបមួយសម្រាប់ទាំងរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាអង្គការអន្តរជាតិ និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានាដែលកំពុងធ្វើការនៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជា។ ក្នុងពេលកន្លងមក ភាគច្រើននៃការអន្តរាគមន៍ និងការសិក្សាស្រាវជ្រាវនានាដែលទាក់ទងនឹងចលនាបំលាស់ទីរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋ គឺផ្ដោតទៅលើការជួញដូរមនុស្ស ការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទ និងការធ្វើបំលាស់ទីដោយបង្ខំ។ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤មក ការធ្វើទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារបានក្លាយជាប្រធានបទដ៏សំខាន់មួយ សម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងសកម្មភាពគម្រោងនានា។
ជាក្រឹត្យក្រមធម្មជាតិ និងសង្គម ជីវិតមនុស្សរស់នៅ គឺអាស្រ័យដោយសារការធ្វើការងារ ដូច្នេះបំលាស់ទីដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើគឺជាបញ្ហាដែលពេលខ្លះ មិនអាចចៀសវាងបានឡើយ។ ជាទូទៅ បំលាស់ទីទាំងនៅក្នុងប្រទេស និងចេញក្រៅប្រទេស គឺជាការងាររងគ្រោះប្រសិនបើមិនមានវិធានការសមស្របដើម្បីការពារជន ទាំងនោះជាពិសេសចំពោះស្ត្រី និងកុមារ។ យើងសង្កេតឃើញផងដែរថា ឫសគល់នៃការជួញដូរមនុស្ស ការកេងប្រវ័ញ្ចផ្លូវភេទ ការកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្ម ការរីករាលដាលនៃជំងឺអេដស៍ គឺដោយសារកត្តានៃភាពក្រីក្រមិនមានការងារធ្វើ និងស្វែងរកការងារធ្វើដោយប្រថុយប្រថាន។ ដូច្នេះ ការដោះស្រាយបញ្ហាការងារដោយសមរម្យតាមរយៈការរៀបចំគោលនយោបាយដើម្បី គ្រប់គ្រងទេសន្ដរប្រវេសន៍ការងារ (ទាំងចូល-ទាំងចេញ) ជាកត្តាចាំបាច់បំផុត៕
